Zavičajni kompleks Mihajlo Pupin Idvor
Rodna kuća Mihajla Pupina je deo muzejske celine u Idvoru posvećene Mihajlu Pupinu i predstavlja srpsku banatsku kuću iz sredine 19. veka. To je banatska kuća karakteristične fasade, koja zauzima čitavu dužinu imanja. Unutrašnjost oslikava svakodnevni život u vreme kada je Mihajlo Pupin živeo u njoj. Muzej posvećen liku i delu Mihajla Pupina je smešten u zgradi stare škole, podignute 1843. godine. Muzejsku postavku o Mihajlu Pupinu je izradio Muzej Vojvodine iz Novog Sada 1979. godine. Postavka predstavlja životni put velikog naučnika, od prvih saznanja o svetu u roditeljskom domu, do priznanja i slave za naučna dostignuća u Americi i otadžbini. Pogledajte poznatu autobiografiju Mihajla Idvorskog Pupina – “Od pasnjaka do naucenjaka”.
Narodni dom Mihajla Idvorskog Pupina je zadužbina koju je veliki naučnik ostavio svom rodnom mestu i Idvorcima, koja je trebala da postane narodni univerzitet. Narodni dom je izgrađen u akademskom stilu i otvoren 1936. godine, nepunu godinu posle smrti Mihajla Pupina, koji je umro u Njujorku 12. marta 1935. godine/. Uz veliku salu, službene prostorije i biblioteku, narodni dom je radio kao Dom kulture do 1979. godine, kada je dobio današnji izled. Muzejski kompleks u Idvoru posvećen Mihajlu Idvorskom Pupinu je osnovan 1979. godine, povodom 125. godišnjice rođenja slavnog naučnika i obuhvata Muzej, Rodnu kuću i Zadužbinu. Ovim kompleksom i drugim aktivnostima i brojnim događajima se odaje počast Mihajlu Pupinu – brilijantnom naučniku, pronalazaču, profesoru, počasnom doktoru 18 univerziteta, dobitniku mnogih naučnih nagrada i medalja, počasnom konzulu Srbije u SAD. Posetioci imaju priliku da se upoznaju sa životnom pričom srpskog velikana kroz deset celina: putovanje kroz Idvor, Ameriku, profesorski rad i priznanja, tajmlajn, autobiografiju, naučni rad, nacionalno-političke doprinose, legat u Narodnom muzeju, legat u Univerzitetskoj biblioteci, kao i dobročinstva, među kojima je kredit kojim je Pupin pomogao akcije srpske vojske u proboju Solunskog fronta. Tokom druge posete Kraljevini SHS 1921. godine, Mihajlo Pupin je zamolio svog prijatelja Dr Niku Županiča da naruči izradu velikog zvona, koje je težilo 2300 kg. Zahvaljujući svom prijateljstvu i vezama sa vladikom Nikolajem Velimirovićem, Pupin je odlučio da ovo zvono pokloni Ohridu, što je zapisano u listu “Južna zvezda”, iz avgusta 1923, objavljenom u Bitoli. Ovo zvono je Pupin platio 129000 dinara, a na zvoniku je natpis na srpskom : “Mihajlo Pupin, profesor Kolumbijskog Univerziteta u Americi. Božanski zvuci raznesite slavu palih junaka i potomstvu pričajte o njihovim velikim delima. Za pale heroje na Kajmakčalanu, 1921. godine”.
Staraoci i upravljači Muzeja teže da ostvare želje Mihajla Pupina i privedu njegovu zadužbinu nameni – da bude hram znanja i nauke. Ceo svoj vek, na svakom životnom stajalištu, Pupin je nosio žive slike svog doma u Idvoru, slike sa pašnjaka na kojima je čuvao volove, pravio nestašluke sa drugovima, ili kada se prvi put zagledao u zvezdano nebo, ležeći na mekoj idvorskoj travi. Neka od iskustava i zapažanja tokom “letnje pastirske škole u Idvoru”, kako je Pupin nazivao vreme dečačke bezbrižnosti, bila su deo njegovih budućih velikih otkrića, nekoliko decenija kasnije. Kuća u kojoj je rođen Mihajlo Pupin, crkva u kojoj je kršten, škola u kojoj je naučio da čita i piše, stari krst, zadužbina i grob voljenih i poštovanih roditelja Koste i Olimplijade, danas posetioce i poštovaoce Pupina vode putevima njegovog nasleđa. Povodom obeležavanja 150 godina od Pupinovog rođenja, 2004. godine je potpuno obnovljena rodna kuća ovog srpskog velikana. Najznačajniji pronalasci Mihajla Pupina su izloženi u staroj zgradi osnovne škole u Idvoru u koju je Pupin išao, a koja je danas muzej.
