Vojvodina Srbija
Autonomna pokrajina Vojvodina u kojoj živi oko 2 miliona stanovnika se prostire na površini od 21.506 km2 Panonske nizije, najsevernijeg dela Republike Srbije. Vojvodina – najseverniji deo Srbije se graniči sa Mađarskom, Rumunijom, Hrvatskom i Bosnom i Hercegovinom i predstavlja najrazvijeniji i etnički najraznovrsniji region Republike Srbije. Većinu stanovništva Vojvodine čine Srbi, a potom Mađari, Hrvati, Slovaci, Rumuni, Crnogorci, kao i manje etničke grupe koje žive u 466 naseljenih mesta Vojvodine i koji su oblikovali svoje socijalno biće kroz dugu istoriju višegeneracijskog suživota. Pokrajina Vojvodina obuhvata 3 geo regiona – Srem, Banat i Bačku.
U Banatu ima Srba katolika, to su Srbi Krašovani koji žive u Krašo-Severinskoj županiji, u trouglu između Vršca, Lugoša i Oršave. U ovom području živi oko 20.000 Srba Krašovana. Oni su neobično lepog soja, jaki ljudi, bave se zemljoradnom i dobri su baštovani. Govore čisto srpski jezik i nazivaju se Krašovani, najverovatnije po reci Karašu koja izvire u brdu Mušnjau i kod Kajtasova i Palanke utiče u Dunav. Srbi Krašovani su očuvali srpski jezik, srpske običaje i sve osobine koje odlikuju srpsko pleme, a uz to su po veri rimokatolici. To im je najviše pomoglo da do danas očuvaju svoje srpsko obeležje. Njihova pravoslavna braća, naseljena na dunavskoj obali kod srpske klisure so Ršave /Oršave/ pretopiše se u Rumune, između ostalog i zato što su bili jednoverni sa brojnijim Rumunima. Još samo prezimena nekih porodica i srpska imena mesta, brda, reka, položaja – Domogled, Treskavica, Bistrica, Černa, Izvor, Izlaz, Drenkovo, Moldava itd. svedoče da su to bili Srbi.
Ima dve verzije porekla Srba Krašovana – da su se naselili iz Hercegovine /kao i Bunjevci/ ili iz crnogorskog okruga Srbije. Ukoliko je ovo tačno, jer su naselili ove kraje 1737. godine, dakle u doba poslednje seobe Srba iz Srbije u Ugarsku pod pećkim patrijarhom Arsenijem IV Jovanovićem Šakabentom, što je potvrda da su oni poreklom iz Srbije. U to vreme istorija ne beleži veće seobe iz Hercegovine, a Bunjevci su se, kao što znamo, doselili 80-tih godina 17. veka. Katoličku veru primiše Krašovani u drugoj polovini 18. veka /1765. godine/, tokom vladavine Marije Terezije, a posle seobe Srba u Rusiju /1751-1753./, dakle u doba najvećeg unijaćenja koje ih je izvesno i lišilo pravoslavne vere. Izvor Rasen
Novi Sad je glavni grad Pokrajine Vojvodine i drugi je po veličini grad u Srbiji, smešten na obalama Dunava, poznat kao grad slobode, muzike, umetnosti i zabave. Novi Sad je naš rodni grad u kome živi oko 400.000 stanovnika, koji je Evropska prestonica kulture 2022. godine – molimo tražite naše posebne ponude za događaje u kulturi.
Stara vojvođanska kuća je zidana od materijala iz okoline: zеmlјe, drveta, slаme i trske, i organizovana da odgovori na potrebe seljaka – paora koji je u njoj živeo. Prve nadzemne kuće u Vojvodini su bile od naboja (zemlje), sa jednom prostorijom i bez prozora. Dolaskom Habzburške monarhije u 18. veku, uvode se propisi za izgradnju sela, formiranje ulica i izgled samih kuća, što se naziva “ušoravanjem naselja”. Tako su u Vojvodini nastale ‘dužne kuće’. Osnovna karakteristika ovog tipa vojvođanske kuće jesu pravougaone parcele na kojima su kuće postavljene duž ulica. Slično dvorištu oblikovan je i sam prostor kuće, koji je takođe u obliku izduženog pravougaonika, sa trodelnom raspodelom unutrašnjeg prostora i sa užom fasadom orijentisanom ka ulici.
U vreme Rimskog carstva, današnji prostor Bosne, Slavonije, Baranje i Srema se zvao Panonija. Jedan od većih gradova Panonije je bio drevni grad Serbinum, pre lažnog doseljavanja “Slovena”. U srednjem veku današnji prostor Slavonije, Baranje, Srema, Bačke i Banata se zvao Raška – Rascia, Racszag, Ráczország, Ratzenland, Rezenland, po Srbima Rašanima. U Srbiji još uvek postoji Stara Raška, Raška oblast, odnosno Raški okrug. Ako idemo dalje u prošlost, vidi se da su drevni Etrurci sami sebe zvali Rasenima – Rasenna, Rasna/Raśna.
U 15. i 16. veku srpski despoti imaju svoje posede u Sremu, Banatu, Bačkoj, Baranji i Slavoniji. Među poznatim srpskim despotima koji su posedovali zemlju su Vuk Grgurević Branković – Zmaj Ognjeni Vuk, Đorđe Branković, Jovan Branković, Ivaniš Berislavić, Stefan Berislavić, Radić Božić – komandant srpskih šajkaša, Pavle Bakić – komandant srpskih šajkaša, Stefan Štiljanović. Rezidencija srpskih despota se nalazila u gradu Kupiniku, danas Kupinovo u Sremu, a despoti su u svom posedu imali i druga mesta, kao što su Morović, Berkasovo, Apatin, Vukovar, Borovo, Slankamen, Bečej, Vršac, Lipovo, itd…
Na području južne Panonske nizije je postojalo Srbsko carstvo cara Jovana Nenanda Crnojevića. Vrhovni vojskovođa cara Jovana Nenada Crnojevića bio je sremski vojvoda Radoslav Čelnik. Najpoznatiji podvojvoda Srba i svih srpskih teritorija u Habsburškog monarhiji bio je Jovan Monasterliija koji je ujedno bio vojni zapovednik i zapovenik Srpske milicije – 1686-1704. Drugi najpoznatiji komandant srpske milicije (Rascianica militia) bio je Jovan Popović Tekelija.
Istorija beleži 1833. godine doseljavanje oko 400 porodica etničke grupe Mađara – Sekelja iz Bukovine u vojvođanska južnobanatska sela Vojlovicu, Skorenovac i Ivanovo. Sekelji u Vojvodini su sačuvali i neguju svoje običaje, kulturu, nasleđe, tradiciju, stvaralaštvo….
Tokom istorije je postojalo Srbsko Vojvodstvo, a kasnije Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat. 1918. godine Srem, Baranja, Bačka i Banat su prisajedinjeni matici Srbiji – Kraljevini Srbiji, odlukom Velike narodne skupštine Srba, Bunjevaca – katolički Srbi, Šokci – katolički Raci/Rašani/Srbi i ostalih nacionalnih manjina, koja je održana u Novom Sadu, 25. novembra 1918. godine. Dan pre, 24. novembra 1918. godine je Skupština u Rumi donela odluku da se Srem pripoji matici Srbiji – Kraljevini Srbiji. Sedište Matice srpske se nalazi u Novom Sadu, od 1864. godine.
|
|
Zahvaljujući plodnom zemljištu Vojvodinu nazivaju i “žitnicom Evrope”, a zbog multietničkog sastava “malom Evropom”. Novi Sad, administrativni centar Vojvodine poznat pod imenom “Mala Evropa” je ujedno i centar kulturnih zbivanja u regionu, te stoga kroz vekove nosi naziv i “Srpska Atina”.
Vojvodina ima umereno kontinentalnu klimu koju karakterišu hladne zime i topla leta, sa dobro raspoređenim padavinama i kratkim prelaznim godišnjim dobima. Teritorija Vojvodine je ispresecana dobro organizovanom kanalskom mrežom, putevima i železnickim prugama koji povezuju Centralnu i Zapadnu Evropu sa Balkanom i Bliskim Istokom. Najznačajnije veze su Koridor 10 za drumski saobraćaj i Dunav-Evropski Koridor 7 za vodeni saobraćaj. Dunav je plovan celim svojim tokom kroz Srbiju (588 km), kao i njegove pritoke: Tisa, Sava i Begej.
Najstarije institucije u Vojvodini, koje su tradicionalno i kulturna središta srpskog naroda, su: Matica Srpska, osnovana 1826. godine i Srpsko Narodno pozorište iz 1861. Univerzitet u Novom Sadu, osnovan je 1960. godine kao autonomna institucija. Danas Univerzitet u Novom Sadu predstavlja obrazovni, naučni i umetnički centar regiona, dok poslednjih godina blisko sarađuje i sa mnoštvom obrazovnih institucija u EU i svetu.
Vojvodina je jedna od etnički najraznovrsnijih područja u Evropi, sa preko 25 različitih nacionalnih zajednica. Prema poslednjem zvaničnom popisu iz 2002. godine, u pokrajini Vojvodini živi preko 2 miliona stanovnika sledecih nacionalnih pripadnosti : 65 % Srba, 14,3 % Mađara, 2,79%Slovaka, 2,78% Hrvata, 2,71% neopredeljnih, 2,45% Jugoslovena, 1,75% Crnogoraca, 1,50% Rumuna, 1,43% Roma, 0,97% Bunjevaca, 0,77% Rusina, 0,58% Makedonaca, 0,50% regionalnih pripadnika, 0,23% Ukrajinaca, drugih /Albanaca, Slovenaca, Nemaca, Poljaka, Kineza itd/.
