Trajanova tabla – Tabula Traiana

Trajanova tabla – Tabula Traiana je natpis na latinskom posvećen rimskom Caru Trajanu /Marcus Ulpius Nerva Traianus/, urezan na isklesanoj steni koja se nalazi iznad Đerdapske klisure. Rimski imperator je 103. godine započeo gradnju mosta preko Dunava, kao deo velikog osvajačkog pohoda na Dakiju, u današnjoj Rumuniji. U detaljnim pripremama za Drugi dačanski rat, rimski Car Trajan je preduzeo brojne građevinske poduhvate. Trajanov most se nalazio istočno od Gvozdene Kapije, u blizini današnjih gradova Drobeta-Turnu Severin (Rumunija) i Kladova (Srbija). Izgradnju mosta je naredio car Trajan kao rutu snabdevanja rimskih legija i hiljada rimskih legionara koji su osvajali Dakiju. Trajanova tabla je deo skupa rimskih spomenika na tzv. rimskom vojnom putu, koji je od Beograda vodio ivicama planina desnom obalom Dunava do veličanstvenog Trajanovog mosta preko Dunava, kojeg je izgradio cuveni grcki inzenjer i arhitekta Apolodor iz Damaska po nalogu Imperatora Trajana. Apolodor je bio neko vreme veoma aktivan u graditeljstvu Rimskog carstva, medu cijim radovima su Trajanov Forum i Trajanov stub u Rimu. Trajanov most je prvi rimski most izgrađen na donjem toku Dunava. Tokom više od hiljadu godina je Trajanov most bio najduži most u pogledu ukupne dužine /1079,50 metara/ sa dvadesetak stubova visokih oko 35 metara i širokih oko 20 metara, raspona lukova koji su se uzdizali dvadesetak metara iznad vode. Za gradnju mosta preko Dunava, car Trajan je utrošio hrastovine sa površine preko 200 hektara šume. Vremenom se Trajanov most srušio i nestao u Dunavu, te se danas mogu videti po jedan preostali stub na obe strane reke. Jedna verzija objašnjava da su Trajanovi naslednici nekoliko vekova kasnije uništili most, kako bi sprečili upade varvarskih plemena u Rimsko carstvo. Apolodora iz Damaska je car Hadrijan proterao, verovatno zbog neslaganja oko izgradnje hramova i pogubljen je oko 130 godine. Druga verzija kaže da je Trajanov most nestao prirodnim krunjenjem rečnog dna. Srpski i rumunski arheolozi su pronašli na dnu reke sedam od nekadašnjih 20 stubova mosta i nastavljaju podvodna istraživanja.

Rimski put kroz Đerdapsku klisuru završen je 103. godine i njegova izgradnja u svrhu brže i bezbednije plovidbe, kao i veliki broj utvrđenja, svedoče o vojnom značaju Đjerdapa za Rimsku Imperiju. Ovaj veliki graditeljski poduhvat koji su izvrsili kamenoresci /lapidarii/ legije VII Klaudije /VII Claudia/ ovekovečen je natpisom na kamenoj ploči, koja je poznata kao Trajanova tabla (Tabula Traiana). Trajanova tabla sadrži bogato ukrašen tekst na latinskom jeziku, isklesan u steni pravougaonog oblika (3,57×1,62 m) koji glasi:

IMP. CAESAR. DIVI. NERVAE. F
NERVA TRAIANVS. AVG. GERM
PONTIF MAXIMUS TRIB POT IIII
PATER PATRIAE COS III
MONTIBVUS EXCISI(s) ANCO(ni)BVS
SVBLAT(i)S VIA(m) F(ecit).

“IMPERATOR CEZAR, BOZANSKOG NERVE SIN, NERVA TRAJAN AVGUST GERMANIK, POBEDNIK NAD GERMANIMA, VRHOVNI PONTIF, ZASTUPNIK NARODA PO CETVRTI PUT, OTAC DOMOVINE, KONZUL PO TRECI PUT, SAVLADAVSI PLANINSKO I DUNAVSKO STENJE, SAGRADI OVAJ PUT”.

Trajanova tabla je ukrašena sa dva delfina, šestolatičnim ružama i orlom raširenih krila.

Upravo preko puta Trajanove table, na rumunskoj strani Dunava se nalazi 40 metara visoka kamena skulptura dačkog kralja Decebela, koju su na nepristupačnoj steni, za vrednost od milion dolara, poslednje decenije 20. veka, isklesali klesari-alpinisti, po nalogu rumunskog tajkuna – amatera istoričara Josifa Konstantina Dragaša.

Nakon Trajanovog osvajanja Dakije, Đerdap u narednih 150 godina nije više bio pogranična oblast Rimske imperije – limes, te gubi vojni značaj, ali je zato omogućen razvoj gradskog života i trgovine u mestima gde su bila izgrađena vojna utvrđenja. U 3. veku, posle povlačenja Rimljana iz Dakije, Dunav ponovo postaje granica Imperije, limes, a i kasnije, tokom 6. veka, kada se Vizantija u ovoj oblasti brani od upada plemena Avara i Slovena. Trajanova tabla – Tabula Traiana se nalazi u Nacionalnom Parku Đerdap kod Kladova i može se videti samo sa vode.

Putevima Rimskih careva Srbije

Balkanska kružna tura

Putevi rimskih careva – Srbija i Bugarska