Stari most u Višegradu
Most Mehmed Paše Sokolovića u Višegradu, čuvenu ćupriju na Drini u Istočnoj Bosni i Hercegovini je krajem 16. veka izgradio carski arhitekta Mimar Kodža Sinan po nalogu Velikog turskog Vezira Mehmed Paše Sokolovića. Od 1544. godine Višegrad je pao pod tursku vlast i ostao pod otomanskom upravom do Berlinskog kongresa 1878. godine, kada Bosna podpada pod austrougarsku vlast.
Sa obeležjima Otomanske monumentalne arhitekture i izvanrednog građevinskog inženjerstva, stari višegradski most ima 11 uzidanih lukova širine od 11 do 15 metara i prilazni deo na desnom krilu sa četiri luka na levoj obali reke. Dužina Starog mosta u Višegradu od 179,5 metara je primer remek dela arhitekte Kodža Mimar Sinana, jednog od najvećih arhitekata i inžinjera klasičnog osmanskog perioda, savremenika Italijanske renesanse, sa kojim se ovo graditeljsko delo može porediti. Jedinstvena elegancija i monumentalna uzvišenost čitavog Starog mosta u Višegradu svedoči o visokom stilu arhitekture. Svetska vrednost Starog mosta u Višegradu je nesporna, u smislu svih istorijskoh razloga, kao i po arhitektonskim i neprolaznim vrednostima koje ga krase.
Stari most u Višegradu predstavlja najvažniji deo istorije građevinske inžinjerije i mostogradnje, izgrađen od strane jednog od najslavnijih zadužbinara Otomanske Imperije. Stari most u Višegradu posebno svedoči o razmeni i usklađivanju tehnika u toku dugog istorijskog procesa. Stari višegradski most takođe svedoči o važnim kulturnim razmenama između podneblja različitih civilizacija. Stari most u Višegradu je izvanredan primerak turske arhitekture i građevinarstva njegove klasične epohe. Stari Most u Višegradu ima simboličku ulogu kroz tokove istorije, a posebno veliki značaj u mnogim sukobima koji su se dogodili u 20. veku. Njegova kulturna vrednost prevazilazi nacionalne i kulturne granice. Smešten na geostrateški važnom mestu, višegradski most svedoči o važnim kulturnim razmenama između Balkana, Otomanskog Carstva i Mediterana, između Hrišćanstva i Islama, kroz dugi istorijski period. Uprava i popravke su doprinele da Stari most u Višegradu ima različite političke i kulturne moći : posle Turaka su došli Austro-ugari, pa jugoslovenska federacija, te Republika Bosna i Hercegovina.
Stari Most u Višegradu je izvanredan primer arhitektonskog nasleđa i predstavnik klasičnog doba Otomanskog carstva, čije vrednosti i dostignuća su označila značajan period istorije čovečanstva, posedovanja, posebno vlasništva nad mostom, kao prilazom između dve strane reke, zaštićen je kao branik na obalama Drine. Integritet višegradskog mosta je ranjiv, ali je sada zaštićen i pravilnom brigom odražava vrednosti koje čuva. Reka Drina je planinska reka koja povlači vode od Balkana prema Savi i Dunavu. Drina je sklona plavljenju, te su delovi stubova Starog mosta u Višegradu bili porušeni u velikoj poplavi 1896. godine. Na sredini ovog mosta stajala je drvena kula koja je predstavljala stražarnicu ispod koje je bio prolaz, koji se zatvarao jakim hrastovim vratima sa obe strane. Na kuli se nalazilo nekoliko malih topova. Ova kula na mostu u Višegradu je porušena 1886. godine. Od 1915. do 1939. godine na porušenom delu mosta stajala je železna konstrukcija preko koje se odvijao saobraćaj. Veliki deo istorijskog mosta preko Drine su porušili partizani – članovi 4. krajiške brigade, 5. krajiške divizije, u noći između 9. i 10. decembra 1943. godine prilikom povlačenja ispred nadirućih nemačkih trupa. Ovaj užasan događaj je zabeležio nemački fotograf, što se vidi na fotografiji koja prikazuje natpis Victoria – pobeda, ispisan na mostu.
Osim toga, višegradski most je teško oštećen tokom oba svetska rata, te je izvršeno nekoliko privremenih popravki i početkom 1950-tih je obnovljen kamen od koga je most sazidan. Temelji višegradskog mosta su ozbiljno urgoženi upotrebom dve hidro-električne centrale, jedne u Bosni i jedne u Srbiji, koje utiču na nivo vode u reci Drini. Uprkos ovim istorijskim događajima, jedinstvenost starog mosta u Višegradu je očuvana tokom uspešnih obnova.
Ivo Andric je znao za nesvesnu i zlokobnu mrznju što se može osloboditi među susedima koji su godinama mirno živeli jedni sa drugim. On je takode jasno određivao paradoks da ovo zlo može biti pokrenuto obracanjem ka najplemenitijem ljudskom nagonu – odanosti zemlji ili veri. „Sve prolazi i nestaje”, belezio je Ivo Andric u svom romanu “Na Drini cuprija, ” a most ostaje da pamti vekove kroz istoriju”.
Putevima Titovih partizana
Očaravajući Balkan
Balkan kružno putovanje
