Seoski turizam Bački Monoštor
Bački Monostor je drevno vojvođansko selo u opštini Sombor, koje se prvi put pominje u istorijskim spisima iz 1250. godine. Ljupko selo Bački Monostor je ušuškano u srcu Specijalnog rezervata prirode »Gornje Podunavlje«, u zagrljaju Dunava, njegovih rukavaca i kanala Dunav-Tisa-Dunav i Velikog bačkog kanala. 1802. godine je prokopan kanal Bački Monoštor-Bačko Gradište, tako da se danas u Monoštor može stići i kanalom Rajna-Majna-Dunav. Sa zapadne strane Bačkog Monoštora prostire se Monoštorski rit, koji je nastao 1902. godine skretanjem toka Dunava.
Veliki bački (Kišov) kanal nalazi se u centralnom delu sistema kanala DUNAV-TISA-DUNAV i njegov gornji tok povezuje Sombor sa naseljenim mestima Bački Monoštor i Bezdan. Veliki Bački kanal čini jedno od najznačajnijih staništa retkih zaštićenih vrsta u Evropi i u ovom delu Srednjeg podunavlja (beli lokvanj, orao belorepan, crna roda…) – Specijalni rezervat prirode „Gornje Podunavlje“.
Bački Monoštor nosi naziv i »selo na 7 Dunava«, jer predstavlja ostrvce na koje se stiže jedino prelaskom preko mostova, budući da je okruženo rečnim tokovima Dunava i kanala, ritskim šumama Specijalnog rezervata prirode „Gornje Podunavlje“ i plodnim oranicama, i do danas ponosno čuva svoju bogatu tradiciju.
Najveća prednost Bačkog Monoštora je multinacionalna i multikulturna struktura stanovništva, sa zastupljenim predstavnicima etničkih zajednica Šokaca /srpska-južnoslovenska etnička grupa katoličke vere/, Hrvata, Mađara, Nemaca i Srba. Reč “šokac” znači “uskok” ili “prebeg”, jer su prvi stanovnici današnjeg sela Bačkog Monoštora tokom srednjeg veka, počev od početka 16. veka. migrirali i naseljavali se ovde iz Klisa /Dalmacija u Hrvatskoj/, Slavonije, Bosne i zaleđa Dalmacije ispred najezde i osvajanja Turaka. U ovo graničarsko područje Austrougarskog carstva se krajem 17. veka doselilo 5.000 Bunjevaca, „Rascijana katoličke vere” – kako ih je krstio dvor, a uskoro, 1690. godine dođoše Srbi predvođeni Arsenijem III Čarnojevićem. Bački Monoštor krasi autentično kulturno nasleđe, koje se ogleda u mnoštvu izvornih i dobro sačuvanih običaja, jedinstvenom folkloru, jeziku, etno kućama, veselim bećarcima, svetkovinama, narodnoj nošnji, hrani i muzici, koji zadržavaju svoj osnovni oblik više od 200 godina, a prirodna bogatstva upotpunjavaju poseban doživljaj čudesnog života sela. Monoštorci od davnina neguju zanate zasnovane na upotrebi prirodnih materijala iz okruženja, živopisne narodne nošnje i običaje, pesme i igre, kao i ljubav prema vodi i šumi. U Bačkom Monoštoru posetice dočekuju rogozar, drvorezbar, čamdžija /jedini registrovan u Srbiji/, klompar, kovač, korpar, izrađivač suvenira od prirodnih materijala, ručna izrada tradicionalnih nošnji …
U Bačkom Monoštoru se tradicionalno održava veoma zanimljiva manifestacija SFRJ Rakijada – Sto Fela Rakije Jugoslavije, povodom 29. novembra – Dana republike i poznatog praznika “Stare Jugoslavije”. Uz predstavnike iz svih bivših jugoslovenskih republika, svoje “fele” rakije predstavljaju proizvođači iz Bačkog Monoštora i okruženja. Na SFRJ Rakijadi intonira se himna Jugoslavije, sluša se muzika iz doba SFRJ, obavezan je i dress code koji uključuje titovku i crvenu maramu. Programom manifestacije predviđena su priznanja za najbolje proizvođače rakije, kao i zabava uz karaoke i još mnoga iznenađenja. Organizatori SFRJ Rakijade su Udruženje građana za razvoj eko-ruralnog turizma “Podunav” i Mesna zajednica Bački Monoštor.
Monoštorci su poznati proizvođači voćne rakije. Svaki domaćin ima veću ili manju količinu ove „kapljice“ za različite prilike. Najomiljenije rakije su kajsijevača, dunjevača, kruška, a tu su i šljiva i loza. Za one koji žele da probaju nešto malo neobičnije, tu je rakija od divlje kruške, žužule, kupine, višnje i trešnje, a posebna kategorija je „dudara“. Pre sedamdesetak godina, ulice Monoštora bile su prepune stabala duda, zbog uzgoja svilene bube koja se hranila lišćem ovoga drveta. Sočni crni i beli plodovi ove biljke koristili su se za spravljanje rakije, koja je izuzetno jaka i specifične arome.
Mnogi muzikolozi i etnolozi iz celog sveta posećuju Bački Monoštor tokom živopisnih festivala, kao i posmatrači ptica koji uživaju u raznovrsnosti ptičjeg sveta u Rezervatu prirode Gornje Podunavlje ili bogati lovci iz čitavog sveta koji love obilnu divljač u lovnoj sezoni. Ovde je vrlo često u lov dolazio Josip Broz Tito, kao i mnogi domaći i strani državnici. Posetiocima Bačkog Monoštora je na raspologanju mnoštvo jedinstvenih aktivnosti i nezaboravnih sadržaja – poseta Specijalnog Rezervata prirode Gornje Podunavlje, vožnja čamcem-brodom, poseta živopisno i originalno uređenih i opremljenih etno kuća i proizvođača meda, ribolov, predstavljanje i učešće u starim zanatima i rukotvorinama, muzičke i folklorne radionice, priprema hleba, torti i kolača na tradicionalni način, takmičenja u kuvanju riblje čorbe ili paprikaša, vožnja biciklova i džipovima i kočijama-zapregama….
Eko-rekreativni centar UG ’’Podunav’ se sastoji od amfiteatra sa drvenim klupicama za održavanje raznovrsnih radionica, obuka i nastave u prirodi, mini dečije igralište sa ljuljaškama i klackalicama, poligon za igru “Čoveče ne ljuti se” u makro izdanju i fudbalsko igralište pogodno za sportsko-rekreativne sadržaje. Eko-rekreativni centarUG ’’Podunav’ smešten je na rubu Specijalnog rezervata prirode “Gornje Podunavlje”, te služi kao svojstvena eko tačka na kojoj se posetioci upoznaju i pripremaju za posetu rezervatu.
U okviru Eko-centra UG ’’Podunav’ nalazi se i prostorija pogodna za izložbe, radionice, proslave i različite vrste okupljanja, opremljena čajnom kuhinjom, toaletima i tuševima. Prostor je pogodan za kampovanje i na raspolaganju su šatori za dve osobe, uz mogućnost iznajmljivanja biciklova, hobi ribolovačke opreme, vožnje čamcima i zapregom, organizovanja različitih pešačkih tura i razgledanja sela Bački Monoštor i SRP ’’Gornje Podunavlje’’.
U Eko-rekreativnom centru UK Podunav Bački Monoštor posetioci imaju mogućnost da upoznaju decu sa jedinstvenim skladom prirode i tradicije ovog bisera Gornjeg Podunavlja. Selo Bački Monoštor okružuju šume, dunavski rukavci i kanali, a u srcu sela očuvana je bogata tradicija njegovih vrednih meštana. Mališanima je veoma zanimljivo da posete lepo uređene i živopisne etno-kuće u kakvima su rođene njihove bake i deke, upoznaju proizvode starih zanata, kovača koji izrađuje potkovicu, čamdžiju koji završava čamac, pčelara koji će ponuditi da probaju medenjake i med i borave u eko-centru u kome mogu kroz igru da saznaju nešto više o Specijalnom rezervatu prirode „Gornje Podunavlje“ i o zaštiti prirode.
Bački Monoštor predstavlja jedinstven splet kultura, tradicije i prirode, misterija srednjevekovnog grada Bodroga, uzbudljivog festivala Bodrog festa, koji u svakom posetiocu Monoštora budi nostalgiju i želju za ponovnim dolaskom.
