Rumunija

Rumunija je predivna zemlja severnog Balkana, na raskrsnici između Srednje i Jugoistočne Evrope, na sredini između Atlantika i Urala, koja zauzima površinu od 237600 km2. Rumunija se graniči sa Mađarskom i Srbijom na zapadu, Ukrajinom i Moldavijom na severoistoku i Bugarskom na jugu. Rumunija svojim velikim prostranstvom predstavlja najveću državu jugoistočne Evrope i dvanaestu državu po veličini u Evropi. Rumunija obuhvata značajni deo rečnog sliva Dunava, koji je smešten na obe strane Karpata. Ako očekujete gostoprimstvo, tradiciju, nesvakidasnju divljinu, guste šume, kristalno bistre reke i očaravajuću prirodu, mala, idilična i ‘usnula’ sela, dvorce i srednjovekovne gradove, koji iščekuju posetioce radi bezbednog doživljaja, Rumunija je pravi izbor.

Rumunija je zemlja izuzetno srdačnih i gostoljubivih stanovnika, ponosnih na originalnost svog porekla i nasleđa, zemlja tradicionalnih zanata i starih narodnih pesama. Rumunija je podeljena na nekoliko istorijskih regiona, koji danas nemaju nikakvu administrativnu ulogu : Dobrudža je najistočniji region Rumunije i istorijsko područje danas podeljeno između Rumunije i Bugarske, koje zauzima severni deo toka Dunava do obale Crnog Mora, koga predstavljaju delfini na grbu Rumunije. Moldavija se proteže od Istočnih Karpata do reke Prut, na granici sa današnjom Moldavijom i Ukrajinom. Vlaška zauzima jug Rumunije, od Transilvanijskih planina do granice sa Bugarskom, a reka Olt je deli na Olteniju na zapadu i Munteniju na istoku, koja je stekla svoju nezavisnost 1330. godine, tokom vladavine Ivanka Basaraba. Srednjovekovna Moldavija je obuhvatala otrpilike područja današnje severoistočne Rumunije i današnju nezavisnu republiku Moldaviju – tačnije poznatu kao Besarabija. U srednjovekovnim srpskim letopisima, Moldavci se prvo pominju kao Basarabi ili Kara-bogdanci, što su imena koja su dobili po prvom nezavisnom vladaru te zemlje – vojvodi Bogdanu, koji je vladao od 1359-1365. Područja Vlaške i Moldavije i istorijske serbske zemlje su najstarija civilizacija protoevropljana – starosedeoci sa genetskom haplogrupom koju naučnici zovu Majkom Stare Evrope, kolevkom Lepenskog Vira, Vinče, Starčeva, Tripolja. Reka Dunav je prirodna granica između Muntenije i Dobrudže. Zapadno-centralni region Rumunije je poznat kao Transilvanija i razdvojen je prekrasnim masivom Karpata od regiona Maramureša na severu i područja Crisana, na granici sa Mađarskom na zapadu i regionom Banata na jugozapadu koji se proteže u Mađarskoj i Srbiji. U predelima zapadno od Karpata živi najveći procenat nacionalnih manjina u Rumuniji – Mađari, Nemci i Srbi.

Poreklo današnje Rumunije pripada preistorijskoj civilizaciji Vinče – Stare Evrope, koja je bila srpska arijevska prapostojbina. Prvi zabeleženi podaci svedoče o područjima Ugro-Vlaške i Ruso-Vlaške, Dobrudže i Erdelja /Transilvanije/ naseljenim srpsko-vlaškim i karpato-ruskim stanovništvom. Osnivači prvih kneževina su bili Rade Crni – Radu Negru /Rade Crnojevic/ koji je osnovao Ugro-Vlašku kneževinu, vojvoda Dragoš iz Marmaroša je osnovao kneževinu Ugro-rusku. Kasnije dinastije Bogdani i Mušati su takođe bile srpskog porekla. Prestonica Transilvanije se nije kao danas zvala u ranom srednjem veku Alba Julija, već je nosila ima Beograd, a prestonica Vlaške i lični pretoni grad Vladislava-Vlada III, nosio je ime Trgovište.

Od leve obale donjeg toka Dunava, do severnih karpatskih planina se danas prostiru dve romanske nacije – Rumuni i Moldavci, koji su pokršteni na srpskom jeziku. Srednjovekovni jezički podaci o Moldaviji i Rumuniji svedoče da su nacije u ovim državama stvorene od Srba /kasnije prozvanih Slovena/, inžinjeringom crkava i monarhija…. na osnovu čega je stanovništvo Rumunije svrstano u romansku grupu naroda. Stvaranje rumunske i moldavske ‘nacije’ je uslovljeno promenom srpskog jezika u stvorenu mešavinu sa latinskim koja je nastala prikrivanjem antičkih i srednjovekovnih dokumenata i koji potvrđuju da su njeni stanovnici slovenski Dačani ili dački Sloveni. Ćirilica, kao drevno pismo kneževina Vlaške i Moldavije, od kojih je nastala veštačka država Rumunija u drugoj polovini 19. veka, prognana je iz javnog života „Romanije“, serbski nazivi se preimenuju, serbske reči u novorumunskom postaju arhaizmi. Početkom 4. veka, 308-324. godine, pominju se Srbi u Karpatima i na donjem toku Dunava, na teritoriji današnje Rumunije i Moldavije, u vreme carskog sukoba Likinija i Konstantina Velikog. The GERMANIA and AGRICOLA Caius Cornelius Tacitus : Sarmatis Dacisque – Slovenska plemena su drevni pisci nazivali Sarmatima. Sarmatija je obuhvatala državu severno od Karpata, između reka Visle i Dona u Evropi, zajedno sa pripadajućim područjem u Aziji, bez jasnih granica prema severu, što je za antičke istoričare bila terra incognita, odnosno Sarmatija je po tadašnjim saznanjima bila Rusija. Dacia leži između Karpatskih planina na severu i Dunava, uključujući gornju Ugarsku, Transilvaniju, Vlašku i Moldaviju.

Klima Rumunije je spoj umerene i kontinentalne klime, sa četiri posebna godišnja doba i hladnim i vetrovitim zimama i toplim i sunčanim letima. Zima je hladno godišnje doba u Rumuniji, kada hladne mase vazduha koje dopiru sa istoka snižavaju temperaturu na -20 C ili nižu (najniža temperatura od -38.5 je izmerena u Bodu, blizu Brašova, 25.01.1942). Prosečan nivo padavina u Rumuniji iznosi preko 750 mm godišnje jedino u najvišim zapadnim planinama Rumunije, od čega većinu čini sneg, koji omogućava obimnu skijašku privredu. U južno-centralnim delovima Rumunije, oko Bukurešta je nivo padavima oko 600 mm, dok je količina padavina na Delti Dunava veoma niska i prosečno dostiže samo oko 370 mm.

Dunav koji teče kroz Rumuniju u dužini od 1075 km čini veliki deo granice između Srbije i Rumunije. Reka Prut je jedna od glavnih pritoka Dunava i predstavlja granicu sa Moldavijom. Dunav se na teritoriji Rumunije uliva u Crno More, stvarajući Deltu Dunava – drugu po veličini i najbolje očuvanu deltu Evrope, Rezervat Biosfere i deo svetskog nasleda biodiverziteta. Druge velike reke Rumunije su Mures /761 km/, Prut /742 km/, Siret, Olt /615 km/.

Teritorija Rumunije je razuđena otprilike podjednako između planinskog područja /31%/, brdovitih /33%/ i ravničarskih delova /36%/. Karpati nadvišuju središnji deo Rumunije, sa 14 planinskih venaca preko 2000 metara i najvišim vrhom Moldoveanuom, visine 2544 metara. Vrhove Karpata Rumunije okružuju visoravni Moldavije i Transilvanije i nizije Panonije i Vlaške.

Geografska raznolikost Rumunije je dovela do pripadajuće raznolikosti flore i faune. Rumunija ima preko 700 zaštićenih prirodnih područja ukupne površine preko 16.300 km2, koja obuhvataju 25 Nacionalnih parkova i Parkova prirode, 2 Geoparka, 3 Rezervata Biosfere i deo UNESCO svetskog prirodnog nasleđa – Deltu Dunava. Oko polovine prostranstva Rumunije prekrivaju prirodni i poluprirodni ekosistemi. Nacionalni Park Retezat u južnim Karpatima, Nacionalni Park Rodna u istočnim Karpatima i Delta Dunava čine deo UNESCO prirodnog nasleđa Rumunije, kao rezervati prirode i spomenici zaštićene prirode. Obzirom da se skoro polovinom svih šuma Rumunije, koje čine 13 % teritorije države, upravlja u cilju zaštite rečnog područja, umesto proizvodnje, Rumunija ima jednu od najvećih prostranstava očuvanih šuma u Evropi. Celovitost šumskih ekosistema Rumunije potvrđuje prisustvo svih vrsta evropske šumske faune, koje uključuje 60% populacije crnog medveda i 40% populacije vuka u Evropi. Rumunija ima skoro 400 jedinstvenih vrsta sisara /od kojih je divokoza sa Karpata najpoznatija/, ptica, reptila i amfibija. Fauna Rumunije obuhvata 33792 vrste životinja, 33085 bezkičmenjaka i 707 kičmenjaka. U Rumuniji je otkriveno 3700 biljnih vrsta, od kojih su 23 vrste proglašene spomenicima prirode, 74 nestalih vrsta, 39 ugroženih vrsta, 171 osetljivih, dok se 1253 smatraju retkim vrstama.

Tri glavna vegetativna područja Rumunije su planinsko, šumsko i stepsko područje. Vegetacija Rumunije je zastupljena u nivoima i na nju utiču odlike zemljišta i klima, a obuhvata različite vrste hrasta, platana, bukve, smreke, jele, vrbe, topole i bora. Rumunija ima preko 12000 km2 zaštićenih područja, što je preko 5% njene celokupne površine koju čine nacionalni parkovi i tri rezervata biosfere : Delta Dunava, Nacionalni Park Retezat i Nacionalni Park – planina Rodna. Rezervat Prirode Delta Dunava je najveće i najmanje narušeno močvarno područje u Evropi, koje obuhvata površinu od 5800 km2. Značaj biodiverziteta Delte Dunava je svetski priznat. Delta Dunava je proglašena Rezervatom Biosfere u septembru 1990. godine, područje pod Ramsar zaštitom, dok preko 50% površine, od 1991. godine pripada svetskom UNESCO prirodnom nasleđu. U okviru granica Rezervata Biosfere Delte Dunava se nalazi najveća površina pod trskom u svetu.

Rumunija je jedna od najbogatijih i najznačajnijih država Evrope po prirodnim zdravstvenim odlikama. U Rumuniji se nalazi više od trećine evropskih mineralnih lekovitih izvora, sa oko 70 prirodnih termalnih banja, koje pružaju i omogućavaju izlečenje od brojnih medicinskih bolesti i poremećaja, među kojima su reumatizam, bolesti endokrinog sistema, oboljenja bubrega, jetre, respiratornog trakta, srca, stomaka i nervna oboljenja, kao i bolesti metabolizma, ginekološka oboljenja. Eksploatacija i izvlačenje soli u Rumuniji je ogromno, što ovu državu čini jednom od najvećih proizvođača soli u svetu. Stručnjaci kažu da danas Rumunija može svojom proizvodnjom i domaćim ležištima soli podmiriti potrebe za budućih 1000 godina. Bilo da je u pitanju solana Ocna Sibiului, Turda, Praid, Targu Ocna, Slanic Moldova ili druga turistički znamenita solana u Ruzmuniji, sve one svojim posetiocima pružaju odlične tretmane u spa centrima. Lekovite odlike slanog vazduha je doprinelo razvoju speleoterapije i klimatoterapije, tretmana u uslovima ispod površine tla, u pećinama i solanama. Ovaj oblik lekovitih tretmana uglavom obuhvata inhalaciju vazduhom u solani što se koristi za lečenje respiratornih bolesti, kao što su astma, bronhitis i alergije. Solane Rumunije su time takođe značajna turistička atrakcija koju posećuje veliki broj posetilaca iz čitavog sveta.

Ime Rumunija potice od rumunskog izraza “român”, koji potiče od latinskog izraza Romanus /Rimski/. Činjenicu da Rumuni sebe smatraju potomcima Romanusa /Rimljana/ je prvi put pomenuo italijanski humanista koji je u 16. veku putovao kroz Transilvaniju, Modaviju i Vlašku. Najstariji sačuvani pisani dokumenat na rumunskom jeziku potiče iz 1521. godine i značajan je po tome što se, kao prvi pisani tekst na rumunskom, odnosno romunskom jeziku, Vlaška naziva Zemljom Romana – Ţeara Rumânească (Ţeara iz latinskog Terra – zemlja, danas se izgovara: Ţara Românească). Tokom narednih vekova su dokumenti na rumunskom jeziku koristili naizmenično dva oblika izgovora : român i rumân. Socio-lingvistički napredak krajem 17. veka je doveo do procesa semantičkog razdvanja, te je oblik “rumân”, verovatno uobičajen za niže društvene klase, stekao značenje “kmet”, dok je izraz roman zadržao etno-lingvističko značenje. Posle ukidanja kremtstva 1746. godine, izraz “rumân” je postepeno nestao i izgovorom je potvrđena reč “român”, “românesc”. Tudor Vladimirescu, vođa revolucije sa početka 19. veka je upotrebljavao izraz “Rumânia” isključivo za kneževinu Vlašku, najjužniji deo današnje Rumunije. Rumunija je stvorena 1861. godine a Transilvanija je bila deo Mađarske do kraja Prvog svetskog rata, kada je pripala Rumuniji. Posle Drugog svetskog rata je Rumunija bila pod komunističkom vlašću, do svrgavanja diktatora Nikolaja Čaušeskua 1989. godine. Pojam “România” kao zajednička otadžbina svih Rumuna je usvojen početkom 19. veka. Ovaj naziv je u zvaničnoj upotrebi od 11. decembra 1861. godine. Engleski izvori su do Drugog svetskog rata koristili nazive “Rumania” ili “Roumania”, pozajmljene od francuskog izgovora “Roumanie”, ali je njih u velikoj meri zamenio zvanični pojam “Romania”. Rumunsko ćirilično pismo, slično staroslovenkom liturgijskom jeziku je upotrebljavano u Rumuniji u pisanju rumunskog jezika do 1860-1862. Ćirilica je ostala u upotrebi u pojedinačnim slučajevima do 1930. godine, uglavnom na području Besarabije, kada je zvanično pismo nasilno promenjeno u latinsko, tj. pismo koje predstavlja “latinsko poreklo” rumunskog naroda.

Raznoliki prekrasni prirodni pejsaži Rumunije nude brojne mogućnosti za uzbudljive doživljaje na otvorenom. Posetioci mogu šetati prozračnim beskrajnim planinskim livadama Rumunije, prekrivenim mnoštvom divljeg cveća, pešačiti oko ledničkih jezera, uživati u bujnom zelenilu, jašući konja ili vozeći brdski-mountain bicikl, penjati se na neobične stenovite forme, slikati fosilne ostatke vrsta koje su obitavale u brojnim pećinama pre 15000 godina, pratiti zlatne orlove ili druge retke ptice, proučavati ugroženu floru, lutati soeskim područjima, uživati u pikniku na travi, isprobati veštinu svojih ruku u tradicionalnim zanatima, ili jednostavno odmarati u udobnom domu seoske porodice, upoznavajući divne lokalne domaćine i probajući izvrsne zalogaje seoske hrane, uz domaće vino i šljivovicu.

Rumunija je podeljena na 41 okrug i posebnu upravnu jedinicu – Opštinu Bukurešt. Svakim okrugom Rumunije upravlja Veće okruga (consiliu judetean), koje odgovara za lokalne službe, kao i načelnik okruga, koga imenuje državna vlada, ali ne može biti član nijedne političke partije.

Bukurešt je glavni grad Rumunije, smešten u jugoistočnom delu zemlje.

Ovo je Rumunija promo film