Noviodunum Rumunija
Grad Isaccea je bio naseljen pre nekoliko hiljada godina, jer predstavlja retko mesto na Donjem Dunavu koje se može pregaziti i jednostavno povezati Balkan sa stepama južne Ukrajine i Rusije. Reka Dunav je dugo predstavljala granicu između Rimskog i kasnije Vizantijskog carstva i “varvarskih” plemena na severu, te je naselje Isaccea bilo granično mesto koje su još od praistorije osvajali i zadržavali pod svojom upravom razni narodi.
Rimsko utvrđenje Noviodunum, poznato kao i Noviodunum ad Istrum se nalazi oko 2 km istočno od grada Isaccea u rumunskoj oblasti Tulcea, na rtu desne obale Dunava koji gleda na poslednji gaz ispred delte Dunava. Utvrdenje Noviodunum je bilo jedno od najznačajnijih centara odbrane Donjeg Dunavskog Limesa. Ime Noviodunuma je latinsko-keltskog porekla i znaci “nova tvrdava”. Značajno arholosko nalazište Noviodunum je smešteno na severnom kraju Dobrudže, regiona koji se u Rumuniji graniči na istoku sa Crnim morem, ka jugu sa Bugarskom i Dunavom ka zapadu i severu. Dunav danas u ovom regionu predstavlja granicu sa Ukrajinom, dok je u prošlosti reka činila granicu između rimske i vizantijske imperije i barbaricuma, kao i između Dobrudže kojom su upravljali Turci i Besarabije, kojom su vladali Rusi.
Na području Noviodunuma su pronađeni brojni tragovi života iz praistorijskog perioda. Jordan u svojim zapisima navodi : “prebivalište Sklavena se prostire od grada Noviodunuma i jezera zvanog Mursianus do Danastera, a na severu do Vistule”. Utvrdenje Noviodunum su tokom istorije koristili otomanski Turci i Vizantinci u srednjem veku, kao i tokom ratova u 20. veku. Noviodunum se pominje u brojnim drevnim spisima i izvorima, među kojima Notitia Dignitatum navodi da je ovde bila smeštena flota Donjeg Dunava Classis Flavia Moesica, kao i druge vojne jedinice. Najimpresivniji ostaci Noviodunuma pripadaju vladavini rimskog carstva tokom šest vekova i obuhvataju centralno utvrđenje sa produženim ispupčenjem koga sa severne strane okružuje Dunav. Noviodunum je pripao rimskom carstvu pripajanjem osvojene Trakije, koja je od 45. godine deo rimske provincije Mezije. Noviodunum je tokom kasnoantičkog perioda pripadao rimskoj provinciji Scythia Minor, u kome su pored drugih vojnih jedinica, bili smešteni sedište Classis Flavia Moesica /dunavska vojna flota/, jedinice V legije Macedonica i rimskog Principata, kome je dodato i glavno sedište legije Iovia Scythica. Na nalazištu Noviodunumu kula jasno dominira prilazu preko zemljanog mosta sa južne strane. Unutrašnjost utvrđenja još nije istražena, ali je identifikovana hrišćanska bazilika. Uz značajno prisustvo vojnih jedinica, ovde je bilo veliko gradsko naselje i pripadajuće prostrano groblje. Naselje je dobilo status minicipiuma krajem 2. veka, izdržavši do 7. veka neprijateljske napade varvara na granicu carstva. Novo i značajno urbano naselje je postojalo na ovom mestu od 10. do 15. veka.
Arheološka istraživanja nalazišta Noviodunum su započeta sredinom 20. veka i još uvek su u toku. Ukupna površina arheološkog nalazišta Noviodunuma na oko 9 hektara okružuju zidine, ali naučnici veruju da se ovde nalaze dve posebne tvrđave, koje potiču iz perioda pre 4. veka – vojno utvrđenje u kome je bilo sedište dunavske vojne flote i druga tvrđava koja je štitila naselje municipium, koja potiče sa kraja 2. veka, sa gradom koji je imao nezavisan status u odnosu na vojno sedište, koje je bilo starije. Noviodunum nije bio izolovano naselje, jer se snabdevalo hranom iz zaleđa Dunava i ostalih područja Rimskog i Vizantijskog carstva. Svaki od vladara Noviodunuma su ostavili svoje tragove, te se ovde danas vide ostaci i nalazi rimske, vizantijske i otomanske uprave, kao i svedoci odbrane iz ratova tokom 20. veka, koji prekrivaju jedni druge na ovom značajnom nalazištu, koji je poslednji jednostavan način prelaska Dunava, pre mnoštva kanala i močvara delte Dunava. Nalazište Noviodunum je danas nacionalni arheološki rezervat na kome se vode brojni istrazivački projekti.
