Nicopolis ad Istrum Bugarska
Nicopolis ad Istrum je jedno od najstarijih naselja Bugarske, na čijim ostacima je kao rimski i ranovizantijski grad u Trakiji natalo novo utvrđenje koje je utvrdio Car Trajan od 101.-106. godine na putu između današnjeg Velikog Trnova i Rusa. Arheološka istraživanja su otkrila u blizini Nikopolja praistorijsko naselje iz doba paleolita, koje potiče iz perioda između 40000 i 10000 godina pre nove ere, za koje stručnjaci veruju da je jedno od najstarijih ribarskih naseobina na Dunavu. Nikopolj je tokom srednjovekovnog Bugarskog carstva bio jedna od najvećih tvrđava i jedno od poslednjih utvrđenja koje su osvojili nadirući osvajači Osmanskog carstva, 1390. godine. Ovo je takođe jedno od najčuvenijih srednjovekovnih nalazišta Nikopoljske riznice.
Trajan je osnovao naselje Nicopolis ad Istrum na ušću reka Jantre i Rosice, u čast svoje krvave pobede nad Dačanima. Pripreme za Dačke ratove su obuhvatale raspoređivanje velikog broja rimskih trupa na južnim obalama Dunava i u unutrašnjosti, zbog teritorijalnog proširenja administrativnog područja Rimskog carstva do reke Istros – Danubius. Prvih godina vladavine cara Hadrijana su Sarmati bili saveznici Rimljana koji su ratovali protiv Dačana. Ostaci grada Nicopolisa ad Istrum se nalaze u selu Nikyup, 20 km severno od Velikog Trnova, u severnoj Bugarskoj i svedoče od opsežnoj reorganizaciji rimskih provincija na Donjem Dunavu. Ovo područje je direktno povezano sa legionarskom tvrđavom Novae na Dunavu u Svištovu i imalo je veliki značaj posle rimskog pripajanja pozno-tračkog kraljevstva 45-46. godine pri nadziranju glavnih puteva koji su prolazili pravcima istok-zapad i sever-jug, odakle se prostirao vidik čak do podnožja planine Hemus – Balkana – Stare planine. Grad Nicopolis ad Istrum je doživeo vrhunac tokom vladavine imperatora Trajana, Hadrijana, dinastija Antonina i Severa. Grad Nicopolis ad Istrum je sagrađen na raskršću dva glavna puta dunavskih rimskih provincija – jednog iz grada Odesusa -Varna- prema zapadnim rimskim provincijama i drugog koji je povezivao tvrđavu na Dunavu Novae – Svištov i rimske provincije u Maloj Aziji.
“Nicopolis ad Istrum” je bio klasični antički grad praougaonog urbanog sistema, okružen zidinama, čiji naziv znači “grad pobede na reci Dunav”. Otkrivena je mreža ulica koje se presecaju pod pravim uglom u pravcu strujanja vetrova, forum okružen jonskim stubovima i brojnim građevinama, dvodelna prostorija koja je kasnije pretvorena u baziliku i druge javne zgrade. Raskošna arhitektura i skulptura grada Nicopolisa ad Istruma ima sličnosti sa drugim antičkim naseljima Male Azije. Grad se snabdevao vodom sa izvora preko jednog glavnog akvadukta, dužine 26 km i dva mala akvadukta, kojim je voda stizala do posebne cisterne za vodu, sagrađene u blizini zapadnog zida tvrđave. Odatle je gradskim vodovodom bilo omogućeno snabdevanje svih javnih i privatnih zgrada, kupatila i toaleta. Nicopolis ad Istrum je imao sopstvenu kovnicu novca, sa javnim predstavama sopstvenih građevina. U gradu su radili i živeli kamenorezci, stolari, keramičari, obućari, građevinci, veterinar, ličnost zadužena za sprovođenje pravosuđa, čak i dirigent carskog hora….
447. godine su Atilini Huni uništili grad Nicopolis na Dunavu, iako je moguće da je već bio napušten početkom 5. veka. U 6. veku je grad obnovljen, kada je sagrađena snažna tvrđava koja je obuhvatala vojne zgrade i crkve, u skladu sa gradovima na Dunavu iz tog istorijskog perioda. Najveće područje ostataka i ruševina klasičnog grada Nicopolisa, od 21,50 hektara nije obnovljeno, jer tvrđava zauzima samo četvrtinu nalazišta, u jugoistočnom delu, od 5,75 hektara. Nicopolis ad Istrum su potpuno uništili Avari krajem 6. veka. Grad je početkom vizantijske vlasti bio episkopsko sedište. Na ostacima grada Nicopolis ad Istrum je u 10. veku niklo srednjovekovno naselje Bugarskog carstva. Danas je nalazište Nicopolis ad Istrum aktivna arheološka znamenitost Bugarske, od nedavno deo velikih istraživačkih projekata zaštite, a od 1984. godine se nalazi na pristupnoj listi UNESCO kulturnog nasleđa. Nikopol i budući Arheološki Park sa ribarskim naseljima iz perioda Paleolita, Kalkolita, Broznane ere, rimske antike i srednjeg veka se nalazi oko 40 km istočno od ostataka velike drevne rimske kolonije Ulpia Oescus i Konstantinovog mosta, građevine iz 4. veka preko Dunava koju je izgradio rimski car Konstantin Veliki, vladar od 306 – 337. godine, što je najveći poznati antički most.
