Narodni Muzej Užice
Narodni Muzej Užice (NMU) je regionalni muzej nadležan za teritoriju osam opština Zlatiborskog okruga – Užice, Bajinu Baštu, Kosjeric, Arilje, Požegu, Cajetinu, Novu Varoš i Sjenicu. Narodni Muzej Užice je osnovan 12. jula 1946. godine, najpre kao Muzej ustanka 1941. Rešenjem Narodnog odbora Titovo Užice od 29. aprila 1963. je osnovan Narodni muzej, u čiji su sastav ušli Muzej ustanka 1941. i Zavičajni muzej, čija je zbirka postepeno formirana. Odlukom SIZ-a kulture, a na predlog društveno-političkih organizacija grada, Narodnom muzeju je 27. juna 1979. godine prenet na upravljanje Spomen kompleks na Kadinjači. Od 1. januara 1991. do 21. oktobra 2002. godine je spomenik na Kadinjači poslovao kao samostalna ustanova, te ponovo ulazi u sastav Narodnog Muzeja Užice 2002. godine.
U okviru Narodnog Muzeja Užice su stručna odeljenja za arheologiju, etnologiju, istoriju i istoriju umetnosti, pedagoška sluzba, stručna biblioteka, konzervatorske radionice, fotolaboratorija, služba za opšte, materijalno i finansijsko poslovanje i služba za pomocno tehničke poslove. Stručnjaci Narodnog Muzeja Užice se bave naučno-istraživačkim i muzejsko-istraživačkim radom, obradom muzejskih predmeta, konzervatorsko-restauratorskim i snimateljsko-dokumentacionim radom, izložbenom i izdavačkom delatnošcu, prosvetno-pedagoškim i informativno-marketinškim radom, pružaju usluge korisnicima muzejskog materijala i saraduju sa srodnim ustanovama. Muzejski materijal je razvrstan u više arheoloških, etnoloških, istorijskih, umetničkih i numizmatičkih zbirki. Stalna postavka Narodnog Muzeja Uzice je otvorena 1995. godine u prizemlju i suterenskoj sali druge zgrade Muzeja Užice i predstavlja nastanak i razvoj užičkog kraja od praistorije, antike, srednjeg i novog veka, do savremena istorije i obuhvata preko 1400 eksponata iz svih muzejskih zbirki. U lapidarijumu Narodnog Muzeja Užice su izložena 23 nadgrobna i votivna spomenika, slobodne figure lavova, korintski kapitel i fragmenti mermernih antičkih stubova. Zavetni spomenici, slobodne figura lavova i arhitektonska plastika u Lapidarijumu Narodnog Muzeja u Užicu su veoma značajna arheoloska, epigrafska, ikonografska i istorijska grada za proučavanje socijalnih i društvenih karakteristika stanovništva u istočnoj provinciji Dalmaciji u periodu od 2. do 4. veka, njegove etničke pripadnosti, duhovne kulture, verovanja, religije i kulturnih uticaja koji dolaze sa strane.
Pored zaštite pokretnih kulturnih dobara, Narodni muzej Užice se bavi i zaštitom nepokretnih kulturnih dobara. U periodu od 1994. do 1998. godine je Narodni Muzej u Uzicu uradio kompletnu konzervaciju, restauraciju i revitalizaciju manastira Uvac, SO Cajetina, a angažovao se i na uređenju rodnih kuca i spomen-soba poznatih ličnosti i narodnih heroja Dimitrija Tucovica, Steve Colovica i drugih.
U drugoj zgradi Narodnog muzeja Užice se nalaze tri stalne postavke : „Užice, nastanak i razvoj”, „Legat slikara Mihaila Milovanovica” i „Istorija Namenske proizvodnje u Užicu od 1928. do danas”. Stalna postavka Narodnog Muzeja Užice „Ustanak u Jugoslaviji 1941.”, koja se nalazila u prvoj zgradi muzeja, dislocirana je 2005/06., posle 45 godina postojanja. U toku je rad na rekonstrukciji nove postavke memorijalnog karaktera „Užička republika”, u okviru koje ce ponovo biti dostupne sobe Vrhovnog štaba NOPOJ-a i Josipa Broza Tita. U Jokanovica kuci se nalazi stalna postavka „Gradska kuca s kraja 19. i početka 20. veka”, a na Kadinjaci, u okviru spomen-doma, „Radnički bataljon u borbi na Kadinjači” i „Užicki kraj u NATO agresiji”.
Od 30. aprila 2009. godine u okviru organizacije rada Narodnog muzeja Užice je i prezentacija hidroelektrane „Pod Gradom”. Za celokupan rad, Narodni Muzej Užice je dobio značajne nagrade i brojna priznanja, među kojima se izdvajaju nagrade „Mihailo Valtrovic”, dobijene od Muzejskog društva Srbije i Vukova nagrada.
