Nacionalni Park Tara - Planina Tara

Nacionalni Park Tara – Planina Tara

Nacionalni parkovi i parkovi prirode
Nacionalni Park Tara – Planina Tara

Nacionalni Park Tara – Planina Tara

Planina Tara je planina Dinarskog sistema i oaza netaknute prirode u zapadnoj Srbiji, duga oko 50 km i široka oko 20 km, prosečne nadmorske visine oko 1200 metara, ukupne površine 183 km2. Prekrasna planina Tara je od Beograda udaljena oko 170 km /preko Šapca/, 250 km preko Užica i isto toliko od Novog Sada/takođe preko Šapca/. Najviši vrh planine Tare je živopisni vrh Kozji rid, visine 1591 metar. Tara je ekološki biser i jedna od najlepših planina Srbije, živopisno-bajkovitih pejsaža, pokrivena gustim četinarskim i listopadnim šumama, protkanih pašnjacima i mirisnim livadama, a na nekim mestima potpunom divljinom. Područje Tare proglašeno je 1981. godine za Nacionalni Park Tara radi očuvanja retkih biljnih i životinjskih vrsta i njihovih zajednica.

Područje Nacionalnog Parka Tara se prostire na 19.200 ha, dok se pod šumama nalazi oko 13.000 ha. Ceo prostor Nacionalnog parka Tara obuhvata planinu Taru, Crni vrh, Zvijezdu, Stolac, prekrasan kanjon Drine sa jezerom Perućcem i okolinu Bajine Bašte. Upravo ovaj deo Tare, uz veličanstveni kanjon Drine i nekoliko manjih kanjona i pritoka Drine, od čijih lepota posetiocima takođe zastaje dah, kriju neke od najatraktivnijih vidikovaca u Srbiji i regionu i omogućavaju raznovrsne aktivnosti i sadržaje u prirodi. Kaluđerske Bare su udaljene od Bajine Bašte 16 kilometara. To je jugistočni deo planine Tare, kao i najpoznatiji turistički centar. Na krečnjačkoj podlozi rastu prelepe šume crnog, belog bora, jele, smreke…

Kaluđerske bare su u turističkom smislu možda najlepši deo Tare, na nadmorskoj visini od 1059 metara, koji ima uređene pešačke staze kao i staze za skijanje i sankanje. Mitrovac na Tari je naselje u Nacionalnom parku Tara, na 28-om kilometru puta Bajina Bašta – jezero Zaovine, na 1080 metara nadmorske visine. U Nacionalnom Parku Tara postoji 5 uređenih vidikovaca, koji su ograđeni i bezbedni za posetioce i pružaju im jedinstvene pejsaže i doživljaje : Crnješkovo, Banjska stena, Bilješka stena, Osluša i Sjenic. Vidikovac Banjska stena je udaljen 10 km od Mitrovca, a put do njega je odgovarajuće obeležen i osiguran ogradom, na vidikovcu su klupe za odmor. Naziv vidikovca Banjska stena potiče od naziva Banjskog vrela koje izbija u podnožju vidikovca. Vrelo je bilo kraškog porekla sa temperaturom vode od 4 stepena Celzijusa. Banja je turska reč koja označava mesto sa toplom vodom. Stanovnici Tare su vodu sa Banjskog vrela koristili i zimi jer je ovde uvek bila topla voda. Banjsko vrelo je potopljeno izgradnjom jezera Perućac.

Planina Tara je takođe izuzetno bogata proizvođačima autohtonih proizvoda i kvalitetnim hotelskim smeštajem, smeštajem u brvnarama i lepo uređenim seoskim domaćinstvima koja pružaju turističke usluge, što je čini odličnom destinacijom za brojne aktivnosti u prirodi i na otvorenom. Na Tari se nalazi ljupko maleno planinsko selo Jagoštica, verovatno najzabačenije i najteže dostupno planinsko selo u Srbiji, na samoj granici sa Bosnom i Hercegovinom, potpuno okruženo sa tri strane prirodnim rezervatima, a sa severne i zapadne strane omeđeno prekrasnim kanjonom Drine. Stanovništvo Tare se i danas bavi tradicionalnom planinskom poljoprivredom i stočarstvom, eksploatacijom drveta i seoskim turizmom. Stočarstvo je vekovima tradicija i osnovno zanimanje stanovnika Tare i tarskog kraja – meso, mleko, sir, kajmak koji se ovde organski proizvode su najvišeg kvaliteta i mogu se naći na lokalnim pijacama, seoskim domaćinstvima i restoranima ovog kraja. Osim toga, ovde su čuveni proizvođači rakije šljivovice vrhunskog kvaliteta.

Beskrajne šume su pravo obeležje Osluše, od kojih su neke teško prohodne, jer zauzimaju procentualno najveći deo površine. Vrste koje preovlađuju su smrča, beli bor, mada ima i crnog, zatim kleka, jela… Proplanci i poljane smešteni su između šumskih celina Osluše i na njima preovlađuju planinske trave od kojih su mnoge lekovite. Vidikovac Crnjeskovo na planini Tari je udaljen je oko 900 metara od Manastirskih stanova sa crkvom na Kaluđerskim Barama. Crnjeskovo se nalazi na 1035 metara nadmorske visine, na 15 minuta hoda kroz šumu. Sa vidikovca Crnjeskovo se pruža pogled na kanjon-klisuru reke Rače – zaštićeni prirodni rezervat i Bajinu Baštu. Prirodni rezervat Klisura Rače obuhvata strme strane planinskog masiva i dolinu reke Rače koja ga duboko useca.

Od Bajine Bašte do Tare potrebno je preći 16 km da bi se stiglo do početka 18 dobro obeleženih planinarskih staza na Tari. Ukupna dužina pešačkih staza na Tari je preko 100 kilometara, sa polaznim tačkama iz turističkih centara i planinarskih punktova. Sa Predovog Krsta, na nadmorskoj visini od 1138 metara se pruža prekrasan pogled na reku Drinu. Predov Krst je razmeđe planinskih grebenova u najzabitijem delu planine Tare, okruženo sa svih strana krivinom Perućačkog jezera na Drini, potpuno mimo puteva, u poslednjem carstvu i staništu medveda u Srbiji. Ovde su izgrađene čeke Nacionalnog Parka u kojima posetioci imaju mogućnost posmatranja medveda. Planina Tara je stanište preko 140 vrsta ptica, 28 vrsta riba i 58 vrsta sisara, kao i najveće stanište mrkog medveda u Srbiji. Na području čitavog parka su brojna arheološka nalazišta i spomenici kulture od neolita do danas. Najznačajniji su srednjovekovni manastir Rača i nekropole sa nadgrobnim spomenicima u Perućcu i Rastištu, koji su predloženi za UNESCO kulturno nasleđe. Najznačajnije turističke znamenitosti Tare su Kanjon Drine sa jezerom Perućac, gde su organizovane vožnje brodom kroz najlepši deo kanjona, kao i brojni vidikovci od čije lepote zastaje dah – Banjska i Bilješka stena, Sjenic, Crnješkovo and Osluša.

Neki delovi Nacionalnog Parka Tara, a posebno Kanjon Rače su opasni i gotovo nepristupačni, te se pomoć i vođstvo lokalnih rangera ili profesionalnih vodiča-planinara toplo preporučuje. Selo i Jezero Zaovine je veštačko akumulaciono reverzibilno jezero u južnom delu planine Tare, nastalo pregrađivanjem gornjeg toka rečice Beli Rzav, na nadmorskoj visini od 892 metara, koje tokom visokog vodostaja napaja voda iz jezera Perućac cevima u tunelu dužine 9750 metara. Selo Zaovine čini šumovito područje brdsko-planinskog karaktera koje obuhvata naselje Zaovine sa 28 zaseoka, jezero Zaovine i kanjon Belog Rzava „Sklopovi“. Zaovine su čuvene kao mesto na kojem je otkriven živi fosil biljnog sveta, Pančićeva omorika. U zaseoku Đurići 1875. godine čuveni botaničar Josif Pančić otkriva novu „felu“, endemoreliktnu vrstu četinara kojoj daje naziv Pančićeva omorika (Picea omorika). Zaovine su jedino stanište Pančićeve omorike na serpentinitu, a na lokalitetu Kik – Sklopovi nalazi se njeno klasično nalazište locus classicus. Geomorfološka atrakcija u dolini reke Beli Rzav, na Lukama: Grad, sa ostacima srednjovekovnog utvrđenja, za koju je vezana legenda o plemiću i njegovoj nevernoj ženi; – Mesto Crkvine u podnožju Grada i ostaci srednjovekovne crkve bazilike. – Izletnički vidikovci (Zmajevac, Bela Voda i Gavran); Deo kulturne baštine ovog kraja su i objekti narodnog graditeljstva, kao materijalno svedočanstvo narodne neimarske veštine: starovlaška brvnara i pomoćni objekti okućnice; objekti koji su sezonski služili za smeštaj čobana – bačije. Na ovim prostorima vekovnu tradiciju ima stočarstvo – meso, mleko, sir, kajmak, koji se tu proizvode, predstavljaju najkvalitetnije namernice koje možemo naći na domaćem tržištu. Na jezerima Zaovine i Perućac se preporučuju brojne sportske aktivnosti i vodeni sportovi, posebno uzbudljivi stand up paddling, a ove vode su veoma bogata ribom.

Na planini Tari, na Kaluđerskim barama, neposredno do Manastira Srpskih Svetitelja, nalazi se ergela konja i Konjički klub „Dora“, osnovana septembra 2006. godine. Delatnost ergele konja i konjičkog kluba imala je izuzetno pozitivan efekat na poboljšanje aktivnosti i sadržaja planine Tare, razvoj turizma i sporta na istoj, tim pre što su ovde izvanredni uslovi za konjarstvo (veliki broj napuštenih livada, kvalitetna kabasta hrana i drugo). Konjički klub „Dora“ je član Saveza za Konjički Sport Srbije, a predstavlja sportsko udruženje građana sa ciljem okupljanja i organizovanja članova – ljubitelja konja, radi brige o konjima, edukacije, sportskog i rekreativnog jahanja. Klub Dora na Tari pruža mogućnost posetiocima da nauče osnove terenskog jahanja, vožnju kočijama ili saonicama i hipo terapije u lečenju dece sa posebnim potrebama.

Posetiocima Nacionalnog Parka Tara je na raspolaganju smeštaj u obližnjim seoskim domaćinstvima koja pružaju turističke usluge smeštaja i ishrane, ili boravak u apartmanima Edukativnog centra NP Tara. Apartmani NP Tara se nalaze na petom kilometru puta od Kaluđerskih bara do Mitrovca i obuhvataju četiri udobne smeštajne jedinice – apartmana sa ukupno 14 ležaja i zajedničku višenamensku prostoriju. Struktura smeštajnih jedinica apartmana Nacionanalnog Parka Tara je 3 dvokrevetna apartmana (sa jednim pomoćnim ležajem) i 1 trokrevetni apartmana (sa dva pomoćna ležaja). Svi apartmani poseduju TV, frižider, mini-elektrik šporet, i posuđe. Za detalje i rezervaciju boravka i aktivnosti na Tari molimo da nam se obratite.

Na Tari je identifikovano preko 1000 biljnih vrsta, među kojima počasno mesto zauzima “Pančićeva omorika“, koja od otkrića 1876. godine, privlači veliku pažnju naučnika. Ova vrsta omorike je reliktna vrsta četinara i potiče iz doba tercijera, kada je rasprostranjena na širokom području Evrope i delovima Azije. Tara predstavlja utočište za preko 130 vrsta ptica i oko 60 vrsta životinja, među kojima je svakako najzanimljiviji mrki medved. Na Tari postoji poseban program posmatranja prirodnih staništa medveda, što je jedinstven doživljaj posetilaca. U bistrim planinskim vodama Nacionalnog Parka Tara živi 37 vrsta riba. Neotkrivena, idilična, tajanstvena i besprekorno očuvana priroda planine Tare, sa brojnim vidikovcima sa kojih se pružaju panorame čarobne lepote daju izuzetne mogućnosti za pešačenje, planinarenje, ribolov, sportove na otvorenom i maštovite i uzbudljive motivacione tj team-building programe i okrepljujući boravak. Područje Nacionalnog Parka Tara i Kanjon reke Drine se nalaze na pristupnoj UNESCO listi svetskog prirodnog nasleđa. U Nacionalnom Parku Tara se nalaze dva arheološka nalazišta srednjovekovnih kamenih nadgrobnih spomenika – stećaka, Mramorje i Bagruša, koji verovatno potiču iz 14. i 15. veka. Lokalitet Mramorje predstavlja jednu od najznačajnijih i najbolje očuvanih nekropola u Srbiji i pod zaštitom je kao spomenik kulture od izuzetnog značaja.

Na prostoru turističke regije Zapadna Srbija obeleženo je 15 biciklističkih ruta, ukupne dužine oko 400 km za ljubitelje prirode i aktivnog odmora. Na ovaj način su markiranim stazama spojene turističke destinacije zapadne Srbije, a turistima i lokalnom stanovništvu omogućeno je da izaberu stazu prema svojim fizičkim mogućnostima, znamenitostima i turističkim atrakcijama koje nameravaju da posete. Zlatibor je spojen sa Tarom preko Mokre gore, Divčibare sa prostorom Užica, Kosjerića i Požege. Arilje i Ivanjica spojeni su sa Golijom, Uvcom, Pešterom, Zlatarom i Prijepoljem. Biciklističke rute u zapadnoj Srbiji obeležene su turističkom signalizacijom, na rutama su postavljene drvene nadstrešnice i klupe za odmor biciklista, pešaka i planinara. Za potrebe aktivnog odmora, obezbeđen je i određen broj bicikala, koje se mogu iznajmiti.