Nacionalni Park Fruška Gora

Nacionalni parkovi i parkovi prirode
Nacionalni Park Fruška Gora

Nacionalni Park Fruška Gora

Fruška Gora je oniži planinski masiv u ravnom panonskom bazenu Vojvodine, koji se prostire u dužini od oko 80 km između reka Dunava i Save. Nacionalni Park – Planina Fruška Gora se pruža neposredno uz desnu obalu Dunava, u pravcu zapad-istok, od Ljube i Šarengrada na zapadu, prema Hrvatskoj, do Starog Slankamena na istoku. Fruška Gora je nekadašnje ostrvo Panonskog mora, latinskog imena Alma Mons. Frušku Goru krasi mnoštvo vidikovaca i zelenih čistina ka planinskom podnožju, a najviši vrh Crveni čot je visok 539 metara. Pored manjih i većih naselja, sa mnoštvom voćnjaka i vinograda, Fruška Gora u svojim pojedinim delovima krije i pravu divljinu guste šume, naseljene jelenima, srndaćima i divljim svinjama, kao i niskom divljači. Najstarije šume Fruske gore su pod najvišim stepenom zaštite – na područjima “Javorova gudura” i “Papratski do”, koje odlikuju brojne prirodne retkosti. Nacionalni park Fruška gora i Specijalni rezervat prirode Gornje Podunavlje su decembra 2014. godine u Briselu dobili prestižnu Evropsku povelju Europarc Federacije za održivi turizam.

Tokom boravka na Fruškoj Gori u Ekološkom Centru u Sremskim Karlovcima /ili nekom drugom turističkom objektu sa našom preporukom/, zahvaljujući blago zatalasanim padinama, posetioci imaju na raspolaganju raznovrsne organizovane aktivnosti – celodnevni program u prirodi – orijentiring /kros trka u kojoj učesnici koriste veoma detaljnu mapu i kompas kako bi pronašli put do kontrolnih tačaka, na nepoznatom terenu, kroz šumu, preko potoka, pod nadzorom iskusnih sportskih instruktora orijentiringa…/, obrazovno-pustolovne šetnje po prirodi sa eko-vodičima, kreativna radionica “recycle”, “treasure hunt-potraga za blagom”, “all senses nature experience-prirodni doživljaj svim čulima”, “snalaženje” u prirodi, radionice sa povezima, pravljenje parfema od materijala u okruženju, “šetnja po krošnjama drveća”…, vožnja bicikala sa ciklo-vodicima, ručak /u prirodi, na otvorenom ili planinarskom domu na Stražilovu, sa aktivnim učešćem u pripremi-pečenju roštilja, slaninice ili povrća/, takmičarska trka-pešačenje do Spomenika Branku Radičeviću na Stražilovu, uređenom pešačkom stazom kroz Nacionalni Park, jahanje konja i pešačenje po Fruškoj gori..

Nacionalni park Fruška Gora je predeo izuzetnih prirodnih odlika i kulturno-istorijskih znamenitosti. Nacionalni Park Fruška Gora zauzima površinu od 25.000 ha i predstavlja pravu riznicu flore i faune. Zbog tektonskih promena u celom području Panonske nizije, u južnom delu je Dunav oblikovao i odredio položaj i oblik Fruške Gore. Severni deo Fruške Gore, u kome nije bilo tektonskih promena, nije obuhvaćen uticajem toka Dunava. Tada su nastala dva rečna korita koja zajedno danas čine tok Dunava. Zapadni deo Nacionalnog Parka Fruška Gora leži između Šarengrada i Šida i predstavlja uzdignuto zaravnjeno područje visine 200 metara. U periodu od 1965. do 1986. godine je izgrađeno 14 akumulacija-veštačkih jezera i njihov cilj je navodnjavanje plodnih poljoprivrednih površina i odbrana od bujičnih tokova. Jezera na Fruškoj Gori od istoka ka zapadu su : jezero Ljukovo – kod Jarkovaca, jezero Šelovrenac – kod Maradika, jezero Dobrodol – kod Šatrinaca, jezero Međeš – kod Šatrinaca, jezero Borkovac – kod Rume, jezero na Popovici – kod vikend naselja Popovica, jezero Kudoš ili Pavlovačko jezero – kod sela Pavlovci, jezero Mutalj – kod Bešenovačkog Prnjavora, jezero Testera – kod odmarališta Testera, jezero Manđelos ili Vranješ – kod Manđelosa, jezero Čalma – kod sela Čalma, jezero Moharač – između Vizića i Erdevika, jezero Sot – kod sela Sot.

Zahvaljujući geografskom položaju, ovde rastu i orhideje i četinari i obitava raznovrstan životinjski svet, od srna i zečeva do divljih svinja i orlova. Padine Fruške Gore su obrasle listopadnim šumama u kojima preovlađuju hrast, lipa, grab i drugo drveće. Na nižim planinskim stranama su fruškogorske šume pretežno iskrčene i tu su pašnjaci, vinogradi i voćnjaci i plodonosne bašte koje daju ukusno povrće, sočno voće, prirodni med i kraljevski nektar – blagotvorni matični mleč….. Na aluvijalnim zemljištima Fruške Gore nalaze se vrbove i topolove šume, kao i livade.

Na meliorisanim terenima Fruške gore se gaje biljke koje zahtevaju više vlage, kao što su šećerna repa, suncokret, kukuruz, povrće. Na slatinama koje su najmanje plodne povrsine, prostiru se pašnjaci, a na nekim mestima su u Fruškoj gori stvoreni ribnjaci. Plodno zemljište Fruške Gore i obilje vode – oko 200 izvora i umerena klima čine poznato fruškogorsko vinogorje. Plemenite vrste vinove loze na Fruškoj gori daju kvalitetna sortna vina severnog tipa, od kojih se neka mogu uporediti sa rajnskim, mozelskim i francuskim vinima. Najpoznatija vina Fruške gore su fruškogorski rizling, talijanski rizling, rajnski rizling, župljanka, traminac, buvije, frankovka, plemenka, silvanac zeleni, portogizer i specifični aromatizovani bermet. Blage padine, stoletne šume hrasta kitnjaka i belog graba koje obuhvataju oko 90% Nacionalnog Parka Fruška Gora, čuveno vinogorje i drevni manastiri privlače pažnju, kako izletnika, ljubitelja prirode, tako i naučnika i istraživača.

U flori Fruške Gore zabeleženo je preko 1400 vrsta biljaka, od toga se izdvajaju vrste reliktnog i endemičnog karaktera /lovorasti jeremičak, gorocvet, niska perunika ili preko 20 vrsta iz porodice orhideja/. Prostor Fruške Gore pruža gostoprimstvo predstavnicima više od 200 vrsta ptica, kao što su orao krstač, patuljasti orao, detlić, siva senica i mnoge druge. U svetu životinja se na Fruškoj gori sreću retki sisari poput divlje mačke, jazavca, kune zlatice i mnoge vrste slepih miševa. Fruška Gora je vrlo interesantne geološke prošlosti, pa je u njenim sedimentima registrovana izuzetno raznolika fosilna fauna, sa najpoznatijim lokalitetima Čerevićki potok /164 pronađene fosilne vrste/ i usek kod Grgetega, sa 120 vrsta, što su jedinstveni slučajevi u Evropi. Na južnim padinama Fruške Gore postoji mnoštvo veštačkih jezera, izuzetne lepote, koja se uglavnom koriste u sportsko-rekreativne svrhe : Sot, Bruje, Moharač, Čalma, Vrnješ, Bešenovačko jezero, Međeš, Dobrodolsko, Pavlovačko, Hopovačko, Petkovičko, Ljukovo, Kapavica, Testera, Vranješ, Kameničko, Mutaljsko, Parloško.

Na područji i po obodu Nacionalnog Parka Fruška Gora smešteno je 17 pravoslavnih manastira, izgrađenih krajem 15. i tokom 16. veka, doseljavanjem srpskog monaštva i stanovništva sa područja Kosova i Metohija i iz južnih krajeva Stare Srbije u strahu od najezde i osvajanja Turaka. Fruškogorski manastirski kompleksi, većinom obnovljeni u 18. veku, čine jedinstvenu kulturno-istorijsku celinu srpske barokne umetnosti, čija je duhovna i edukativno-turistička uloga od izuzetnog značaja. U zapadnom delu Fruške Gore su sledeći pravoslavni manastiri: Privina Glava, Divša, Petkovica, Kuveždin, Šišatovac, dok se do ostalih “kutaka duhovnosti” stiže veoma jednostavno, krećući se planinskim grebenom- Partizanskimputem,kao i regionalnim putevima veoma dobrog kvaliteta. Tu goste željne duhovnog okrepljenja očekuju manastiri : Bešenovo, Mala Remeta, Velika Remeta, Jazak, Vrdnik-Ravanica, Beočin, Rakovac, Staro i Novo Hopovo, Grgeteg, Krušedol, kao i Sremski Karlovci – centar srpske duhovnosti, obrazovanja i kulture.

U okviru Informativnog centra Nacionalnog Park Fruška Gora, na Iriškom vencu, radi vodička i zaštitarska služba, osposobljena da posetiocima pruži sve informacije o flori i fauni kroz različite prezentacije i predavanja. Izletišta su najpopularnija mesta na Fruškoj gori, a najznačajnija su: Čortanovačka šuma, Stražilovo, Partizanski put, Iriški venac, Hopovo, Glavica, Popovica, Zmajevac, Letenka sa odlično uređenim sportskim terenima i izuzetno pogodnim sadržajima za aktivnosti na otvorenom, Hajdučki breg, Andrevlje, Testera, Ciganski logor, Ležimir, Rohalj baze i Lipovača. Tradicionalno se na izletištu Letenki, sa omladinskim kapacitetima izgrađenim 1975. godine, uspešno organizuje Škola u prirodi Pokrajinskog zavoda za sport i medicinu sporta – sportski tereni, drvene klupe, stolovi, smeštajni objekti, restoran…. U blizini izletišta Letenke, uz Partizanski put, nalazi se spomen obeležje “Jabuka”, posvećeno stvaranju 8. Vojvođanske udarne brigade – Fruškogorski partizanski odred, 1941. godine.

Pećina Beli Majdan je poznata i kao Rakovačka pećina i kao stari kamenolom. Pećina Beli Majdan je nastala iskopavanjem kamena i kaolinskog granita u davnim vremenima, najverovatnije za potrebe obližnjeg manatira Rakovca, jer je kamen uglavnom korišćen za izradu nadgrobnih spomenika i gradnju kuća. Ulaz u pećinu Beli majdan je širok par desetina metara, dvorana je visoka oko 4 metra, a svod pećine drže kameni stubovi.

Na svim ovim izletištima Fruske Gore stvoreni su uslovi za celodnevni boravak u šumi, šumskim proplancima i na livadama, te se posetiocima izletnicima pruža mogućnost za aktivan i pasivan odmor, specijalizovane kampove ili uzbudljivo jahane konja. Pešačke staze na Fruškoj Gori su kružne i moguće je birati severnu i južnu rutu svake staze, na ukupnoj dužini oko 400 km. Pešačke staze Fruške gore su prilagođene rekreativcima i sportistima, od nekoliko kilometara do 111 km (fruškogorski ultra maraton plus), sa visinskim razlikama od 300 do 500 metara, ali uvek preporučujemo angažovanje stručnih planinarskih vodiča.

Novo-uređeni Ekokamp „Fruška gora” se nalazi u neposrednoj blizini Sremskih Karlovaca, nedaleko od izletišta Stražilovo, 4 km od Dunava i regionalnog puta 22.1 /skretanje ka Sremskim Karlovcima/, 75 km od Beograda i 16 km od Novog Sada. Ekokamp je lociran na samom obodu NP „Fruška gora” i predstavlja prvi i jedini ekokamp u Srbiji, kao i jedini eko kamping na zaštićenom području nacionalnog parka u Srbiji.