Nacionalni Park Butrint
Butrint /Buthrotum/ je spektakularno arheološko nalazište i Nacionalni Park Albanije, koje se nalazi na divnom, malenom ostrvu između krfskog prolaza i jezera Butrint u južnoj Albaniji. Naseljen od praistorije, Butrint je tokom svoje burne istorije bio sedište grčke kolonije, rimskog naselja i eparhije Epira i otomanske vlasti. Smešten na poluostrvu koje se produžuje ka jezeru Butrint, položaj drevnog naselja je imao značajnu ulogu tokom istorije, poznat pod nazivima Bouthroton ili Bouthrotios na drevnog grčkom jeziku i Buthrotum na latinskom, i obiluje brojnim arheološkim nalazima iz duge i burne istorije.
Prema legendi, grad Butrint su u 12. veku p.n.e osnovali Trojanci, koji su se ovde nastanili bežeći ispred nadmoćnih Helena iz Troje, razorene u velikom požaru. Butrint je doživeo doba blagostanja pod vizantijskom vlašću, kao i tokom kratke vladavine Mletaka, ali je bio napušten pred kraj srednjeg veka, od kada su močvare prekrile široko područje koje je obuhvatao. Mletačka Republika je 1386. kupila ovo područje od anževinskih kraljeva i držala pod kontrolom Butrint i ostrvo Krf i tesnac-prolaz sve do propasti Venecije, krajem 1700-tih godina. Posle perioda vizantijske i mletačke uprave krajem srednjeg veka je naselje Butrint bilo napušteno i prekriveno močvarom. Početkom 19. veka je to bilo malo ribarsko selo oko mletačke tvrđave na južnoj obali kanala Vivari. Nakon toga Butrint pada pod otomansku vlast, do albanske nezavisnosti 1912. godine. Butrint je u vreme komunističke vlasti bio militarizovana zaštićena vojna zona koja je odvajala Sarandu od severne Grčke. Tokom komunističke vladavine je Nikita Hruščov posetio Butrint 1960. godine, kada je napravljen put od Sarande do arheološkog nalazišta Butrint. Sovjetski lider je predložio izgradnju baze za podmornice u jezeru Butrint, produbljivanjem kanala povezanog sa moreuzom na Krfu.
Nacionalni Park Butrint se nalazi oko 25 km južno od Sarande i pripada UNESCO svetskoj kulturnoj i prirodnoj baštini. Butrint – Buthrotum čuva neke od najznačajnijih arheoloških svedočanstava na Balkanu : ostaci grčke, ilirske, rimske, mletačke i turske kulture se sažimaju na malenom zelenom poluostrvu između jezera i krfskog prolaza. Najčuveniji delovi arheološkog nalazišta Butrinta su Asklepijev Hram, stari amfiteatar, Nimfeum i krstionica sa divno očuvanim podovima prekrivenim-zaštićenim mozaicima iz 6. veka. Amfiteatar u Butrintu iz 3. veka pre nove ere se nalazi u podnožju akropolja, u blizini hramova, od kojih je jedan posvećen grčkom bogu medicine Asklepiju. Trobrodna palata u Butrintu je otvorena za posetu 2005. godine, rimska vila i mesto hodočašća Diaporit 2006. godine, a rimsko naselje u niziji Vrina 2008. godine.
Balkanski pozorišni festival se tradicionalno održava u amfiteatru Butrinta svakog jula. Oronula tvrđava ozloglašenog Ali paše u arheološkom nalazištu Butrint je skoro sasvim okružena morem, na čijem vrhu se nalazi izvanredan muzej – “visoko nad dubinama vremena”. U Butrint često dolaze izletnici sa Krfa, kao i brojni kruzeri – posetioci iz čitavog sveta.
Postojeće arheološko nalazište i Nacionalni Park Butrint, osnovan 2000. godine i podržan značajnim sredstvima vlade Albanije, UNESCO-a i drugih institucija je riznica kulturno-istorijskih nalaza i svetinja koje svedoče o različitim periodima razvoja grada. Granice UNESCO svetske kulturne baštine Butrinta su proširene 1999. godine, te, osim utvrđenog grada Butrinta iz grčkog i rimskom perioda, veličine oko 16 hektara, obuhvataju i okolnih 184 hektara, kojim je on još bolje zaštićen.
Nacionalni Park Butrint odlikuju značajne naučne, kulturne, turističke i arheološke vrednosti, kao i biodiverzitet. Nacionalni Park Butrint zauzima površinu od 2500 hektara. Područje Nacionalnog Park Butrint obuhvata tektonsku uvalu sa plićakom površine 1600 hektara, poznatu kao jezero Butrint, koju dopunjuje morska voda i slatkovodne močvare okružene pošumljenim brdima i planinama. Brojne aktivnosti su na raspolaganju posetiocima ovog parka : modro-plavi turizam na ostvru Ksamilu, ekoturizam u jezeru Butrint, ribolov, sportovi na vodi i drugo.
