Manastir Vodoča
Manastir Vodoča, sa crkvom tipičnog vizantijskog stila, posvećenom Svetom Leontinu – svetom velikomučeniku Leontiju – se nalazi na kraju sela Vodoča, 4 km severozapadno od Strumice, u jugoistočnoj Makedoniji. Manastir Svetog Leontija Vodoča se prvi put pominje 1018. godine u povelji vizantijskog cara Vasilija II, posle propasti Samuilove države – prvog Bugarskog carstva. Novim povodom se pominje u dokumentu manastira Hilandara iz 1376. godine, kada su vladike Danijel i Grigorije razrešili svoje sporove sa lokalnim vlastima oko granica poseda manastira Hilandara u strumičkom regionu. Po narodnoj tradiciji, manastir Vodoča je bio zborno mesto i prva bogomolja prvih Hrišćana strumske oblasti.
Današnji spoljašnji izgled crkve Vodoce – manastira Svetog Leontina potvrđuje njen nekadašnji sjaj. Ipak, unutrašnje uređenje, koje obuhvata mnoštvo fresaka, mermerni ikonostas, velike prestone ikone, raskošne svete posude, litije i dragocene ukrase, nameštaj i liturgijsku opremu su zauvek nestali.
Ne postoje pouzdani podaci o izgradnji crkve u Vodoci. Zapravo, radi se o manastirskom kompleksu tri crkve Vodoče iz tri perioda gradnje. Najstarija crkva manastira Vodoče se nalazi u istočnom delu današnje crkve i sadrži samo mali deo preostalog oltarskog prostora. Druga faza gradnje je obavljena u prvoj polovini 11. veka, posle oštećenja originalne bazilike, kada je u formi upisanog krsta sagrađena svetinja posvećena Vavedenju Bogorodice – ulasku Bogorodice u hram. Iz tog perioda potiču jedine očuvane freske – Svetog Euplusa i Svetog Isarije, koje su analogne freskama u crkvi Svete Sofije u Ohridu i freskama u crkvi Svetih Vrača u Kosturu – Grčka. U 12. veku je izvršeno proširenje kompleka, kada je izgrađena velika krstolika crkva i oslikana monumentalnim freskama. U drugoj polovini 14. veka je u zapadnom delu crkve sagrađena priprata i oslikana freskama. Period gradnje otvorenog trema u južnom delu crkve nije poznat.
Crkva manastira Vodoče je poznata i kao mesto stravičnog istorijskog događaja kada je oslepljeno 14000 vojnika cara Samuila, posle poraza od vizantijskog cara Vasilija II u bitci na Belasici, po čemu je selo Vodoča nazvano – vadi oči – Vodoča.
Manastir Vodoča je nemi svedok raskoši drevnog sedišta strumičkih metropolita. Noću je ova svetinja još veličanstvenija, jer je čitav manastirski kompleks osvetljen iz različitih uglova. Usred tamnog okruženja slučajni putnik ima osećaj da manastir lebdi, spuštajući se iz raja.