Manastir Veluće
Manastir Veluće se nalazi u istoimenom selu, okruzenog vinogradima, desetak kilometara jugoistočno od Trstenika, 22 km od Kruševca, na blagim obroncima planine Goč, na sredini puta Kruševac – Trstenik. Crkva manastira Veluće je posvećena Vavedenju Presvete Bogorodice i uglavnom je veoma dobro očuvana…
Ranije se manastir Veluće zvao Srebrnica, po imenu potoka koji protiče pored manastira i jednoj kuli na vrhu obližnjeg brega. Po narodnom predanju, Manastir Veluće su osnovali despot Jovan Brankovic sa bratom Stevanom i vladikom Maksimom krajem 14. veka /1377-1378/. Najnovijim naučnim istraživanjima /Zivojin Andrejic/ je utvrđeno da su osnivači Bogorodičine crkve u Velući bili Despot Dejan i ženja Teodora, koji su je sagradili pre 1368 i oslikali između 1368. do 1371. godine, kao porodičnu uspomenu i grobnu crkvu na području nasleđenom od rođaka, despota Ivaniša.
Gradnja crkve u Velući je započeta u raskošnom moravskom arhitektnoskom stilu, u obliku sažetog upisanog krsta sa unutrašnjim polukružnim apsidama i spoljašnjim apsidama petostranog izgleda. Posebno je interesantna konstrukcija i rešenje kubeta manastira Veluće, čija je širina u potkupolnom prostoru čitav metar veća od dužine. Manastir Veluće je građen slojevima opeke i kamena peščara sa dvolučnim prozorima biforama, ali je završetak crkve mnogo skromniji.
Po završetku gradnje je crkva manastira Veluće živopisana. Likovi zadužbinara skromnijeg umetničkog kvaliteta, ali izrazitog narativa, su predstavljeni na freskama manastirske crkve. Pored prikaza portreta kraljevskih ličnosti i zadužbinara u centralnom delu crkve, naslikana je u priprati i dodatna galerija portreta vladara sa imenima Oliver, Dejan, Bratan i Konstantin, što istraživačima onemogućava pravilno razumevanje mesta ove crkve u istoriji post-Nemanjićkog perioda, posle smrti poslednjeg vladara dinastije Nemanjića 1371. godine. U prekrasnoj porti manastira Veluće, bogatoj cvećem i zelenilom je stari konak, podignut u vreme kneza Miloša Obrenovića, 1833. godine. 1972. godine je podignut novi konak manastira Veluće, a 1981. manastirska trpezarija. Danas je manastir Veluće ženska monaška zajednica.
