Manastir Tuman
Manastir Tuman se nalazi u Istočnoj Srbiji, 9 km od Golupca, u podnožju golubačkih planina, na levoj obali Tumanske reke, potpuno okružen šumom, što ovoj značajnoj svetinje Branicevske eparhije daje posebnu lepotu.
Po narodnom predanju, manastur Tuman kod Golupca je podigao Milos Obilić, proslavljeni junak epskih pesama kosovskog ciklusa. Po legendi, loveći u ovom kraju, Miloš Obilić, koji je u vreme cara Lazara upravljao Braničevskom oblašću, nehotice rani pustinjaka Zosima Sinaitu, koji se podvizivao u obližnjoj pećini. Teško ranjenog pustinjaka poneo je Obilić na leđima u svoj dvor, da mu ukaže pomoć. Međutim, pošto je rana bila duboka, starac osećajući svoj kraj reče : „Tu mani” /ostavi me ovde da umrem/. Otuda ime manastira Tuman, koga je, po istom predanju, u znak pokajanja, Milos Obilić sagradio i u nju položio mošti pustinjaka. Postoji drugo predanje o pozivu kneza Lazara Milošu Obiliću da prekine zidanje manastira („tu mani“) zbog nadolazeće turske vojske na Kosovo.
Turski popisi navode manastir Tuman u osmoj deceniji 16. veka. U manastiru Tumanu su se pred Prvu veliku seobu Srba – 1690. godine, u želji da podunavske Srbe podignu na ustanak protiv Turaka, sastali patrijarh Arsenije III Čarnojević i grof Đorđe Branković. Manastir Tuman je zapusteo verovatno krajem 17. veka, a obnovljen početkom 18. veka. Crkva manastira Tumana, posvećena svetom Arhanđelu Mihajlu, zidana je u srpsko-vizantijskom stilu, sa fasadom dinamično raščlanjenom lukovima i kordonskim vencima i bogato ukrašenom rozetama i šahovskim poljima. Oltarska i bočne apside su iznutra polukružne, a spolja petostrane, sa okruglim stubovima, prislonjenim na uglovima, povezanih lukom. U timpanonu manastira Tumana su postavljeni okrugli prozori sa kamenom rozetom, okruženi ukrasima u obliku šahovskih polja. Nad centralnim delom naosa manastira Tumana uzdiže se četvorostrano postolje, na koje je položen osmostrani tambur kupole. Na stranicama tambura nalaze se dugi uzani prozori, a iznad priprate je, od kupole nešto niži, četvorostrani zvonik, sa biforama na svakoj strani.
Krovni pokrivač manastira Tumana je od lima. Spoljašnja fasada je ukrašena sa dva kordonska venca, podeljena na tri pojasa, sa prozorima u srednjem delu. Prozori na priprati su dvodelni, dok su ostali jednodelni. Glavni ulaz u manastir se nalazi na zapadnoj strani, a sporedni ulaz je na severnoj pevničkoj apsidi. Unutrašnjost crkve manastira Tumana je nedavno živopisana freskama. Ikonostas manastira Tumana je poput srednjovekovnih ikonostasa i ne zaklanja živopis u oltarskom prostoru.
Manastir Tuman je 1966. godine postao ženski manastir, a danas muško bratstvo ovde obitava i vodi liturgijski život. Pored manastira Tumana se na praznik Preobraženja Gospodnjeg održava veliki sabor, kada ovu značajnu svetinju pohode hiljade vernika i hodočasnika, koji ovde dobijaju prosvetljenje i neopisivo duhovno iskustvo i spokoj.
Pod kupolama prelepe tumanske crkve počivaju dva skromna kivota, a u njima se nalazi neprocenjivo blago – čudotvorne mošti svetitelja, Prepodobnog Zosima, pustinjaka sa dalekog Sinaja, i Prepodobnog Jakova, našeg savremenika, učenika Svetog vladike Nikolaja, koji je mučenički postradao od komunista 1946. godine. Uz njih je i tri veka stara čudotvorna ikona Bogorodice, koju su ovde doneli u znak blagodarnosti srpskoj crkvi ruski monasi emigranti, davne 1918. godine. Molitva kraj ovih tumanskih svetinja, svedočanstva su mnoga, drastično menja živote ljudi, isceljenjem najtežih bolesti i patnji. I tako vekovima…