Manastir Novo Hopovo
Manastir Novo Hopovo je osnovan krajem 15. ili početkom 16. veka u srcu Nacionalnog Parka Fruška Gora, u blizini današnjeg Iriga i predstavlja spomenik kulture izuzetne vrednosti. Manastir Novo Hopovo je zadužbina srpskog despota Maksima Brankovića, izgrađen na ostacima ranije crkve. Manastir Hopovo je bio značajno kulturno i prosvetno sedište, a izvesno vreme i sedište episkopije i manastirske škole, u kojoj je boravio Dositej Obradović. Manastir Novo Hopovo je jedan od najvećih i najlepše oslikanih manastira među srednjovekovnim manastirima na Fruškog Gori.
Po arhitekturnoj vrednosti crkve koja je sa južne, zapadne i delimično sa severne strane okružena konacima i monumentalnom fresko-slikarstvu, manastir Hopovo predstavlja jednu od najznačajnijih sakralnih građevina svoje epohe. Posebnu pažnju privlači arhitektura hrama Novog Hopova, sa prostranom crkvom usklađene osnove upisanog krsta i trikonhosa, velikom pravouganom pripratom i visoko uzdignutom kupolom. Nepoznati neimar-graditelj crkve manastira Novog Hopova je sazidao crkvu od pritesanog kamena i opeke, uspevši da objedini tradicionalni moravski arhitektonski stil i graditeljske elemente evropske sakralne umetnosti.
Centralni deo unutrašnjosti manastirske crkve u Novom Hopovu je oslikao 1608. godine nepoznati umetnik, verovatno školovan u Svetoj Gori, dok su freske u priprati radili oko 1654. godine drugi talentovani majstori. Freske u prostranoj crkvi manastira Novo Hopovo obuhvataju scene iz života Presvete Bogorodice, predstave iz Starog zaveta, Hrist Pantokrator je naslikan u kupoli, pričešće apostola, svetitelji…. Ikone na prekrasnom ikonostasu manastira Novo Hopovo je oslikao umetnik Teodor Dimitrijevic Kračun /1732-1781/.
Nažalost, manastir Hopovo je pretrpeo teška oštećenja tokom Drugog svetskot rata, kada su ga nekoliko puta palili i minirali vojnici Nezavisne Države Hrvatske, čak koristeći ikone za ogrev. Od ukusno 63 ikone na ikonostasu manastira Novo Hopovo, preostalo je samo 19 ikona….
Manastir Novo Hopovo je značajno svetilište jer je od 16. veka negovao kult svetog ratnika Teodora Tirona, kji je naslikan u naosu i čije svete mošti se do danas čuvaju u velikom sarkofagu ispred oltara ove svetinje.
Manastir Staro Hopovo
Manastir Staro Hopovo se nalazi u zivopisnom prirodnom okruzenju, oko 3 km istocno od Novog Hopova, sto posetiocima ovih svetinja pruza mogucnost izuzetno prijatne senje i duhovnog zadovoljstva. Manastir Staro Hopovo je po predanju podigoo između 1496. i 1520. godine despot Đorđe Branković (Maksim). Turski defteri pominju manastir Staro Hopovo u više navrata (1545-48, 1566-69, 1578), a domaći čak i nešto ranije. Od prvobitne crkve posvećene svetom Nikoli, za koju se pretpostavlja da je zaduzbina despota Đorđe Branković, nije ostalo ništa, buduci da je bila sagrađena od drveta i pokrivena crepom, to je potpuno stradala u zemljotresu 1751. godine. U blizini prvobitne crkve je 1752. godine sagradena nova crkva posvećena svetom Pantelejmonu, koja i danas postoji. U opisu fruškogorskih manastira iz 1753. godine se Staro Hopovo pominje kao metoh manastira Novo Hopovo, bez freskopisa i ikonostasa. Tokom Drugug svetskog rata je konak spaljen i porusen, a crkva delimicno ostecena.
Današnji hram Starog Hopova je malih razmera, ali verovatno medu najlepsim manastirima u Srbiji, zahvaljujuci ljupkosti i skladu crkve i prekrasnog okruzenja. Crkva manastira Staro Hopovo je jednobrodna bazilika zidana kamenom i opekom, sa pripratom koja je poluoblicastim svodom povezana sa naosom i unutra polukruznom i spolja petostranom apsidom. Iznad celokupnog unutrasnjeg prostora naosa Starog Hopova se uzdize veliko postolje na kome počiva desetostrani tambur sa kupolom, pokrivenom baroknim zavrsetkom i na uglovima ukrašenom kolonetama. Kube Starog Hopova zbog svoje veličine i oblika na neki način dominira nad celom crkvom, koja je originalno bila bez zvonika. U poslednjoj obnovi, nakon 2006. godine je pored crkve sagraden zvonik, cime je manastirska celina dobila potpuno novi izgled. Slično kao u manastiru Novo Hopovo, fasada crkve manastira Staro Hopovo je podeljena vencem, a gornji deo fasade je ukrašen slepim arkadama. U donjem delu crkve su otvorena tri prozora i vrata, a na kubetu deset uskih prozora, što obezbeđuje dobru osvetljenost crkve. Unutrašnjost crkve manastira Staro Hopovo je potpuno oslikana freskama, a u oltaru je bogato rezbareni ikonostas, koga je od 1793-1800. godine oslikao iriški moler Jefrem Isajlović. Prema ulazu u šumu, iznad potoka Jelenac, koji protiče pored ovog manastira, nalazi se ozidan izvor – kapelica, sa pitkom hladnom vodom. Ako se pređe potok i pođe nizvodno, posle 40 metara nailazi se na jedan od retkih fruškogorskih mineralnih izvora – izvor sumporovite vode, čija je temperatura 18,5 stepeni Celzijusovih.