Manastir Kovilj
“Ovaj manastir je nastao na mestu na kojem su se izmirile ugarska i srpska vojska, a posrednik tog izmirenja bio je Sveti Sava. Na mestu na kojem je mir postignut, bila podignuta crkva iz koje se kasnije razvio ovaj manastir.”
Najraniji pisani spomen manastira Kovilja u Vojvodini nalazimo u Minhenskom psaltiru iz 14. veka. Savremena istorijska nauka tvrdi da je prvobitna crkva manastira Kovilja podignuta već u drugoj polovini 15. veka ili početkom 16. veka i posvećena je Svetim Arhanđelima Mihajlu i Gavrilu. Hram u Kovilju su Turci do Karlovačkog mira, 1699. godine, više puta spaljivali, a koviljski monasi su morali da se sklanjaju po ritovima i obližnjim šumama. Manastirsko bratstvo manastira Kovilja je posle svakog razaranja nastojalo da hram pokrije i kelije koliko-toliko osposobi za stanovanje. Manastirska crkva u Kovilju je konačno obnovljena 1707. godine u vreme igumana Spiridona, kada je ponovo sazidana priprata i podignut veliki zvonik. Nova, veća crkva manastira Kovilja građena je od 1741. do 1749. godine, u vreme Episkopa bačkog Visariona (Pavlovića). Manastir Kovilj je spaljen i opustošen od mađarske vojske 1849. godine. Hram Svetih arhanđela Mihajla i Gavrila u Kovilju je bio toliko oštećen da se nije mogao obnoviti, već je izgrađen novi, današnji, hram i obnovljeni novi konaci u vreme Episkopa bačkog Platona (Atanackovića) i koviljskog igumana Save (Stojičevića).
Manastir Kovilj je danas jedna od najvećih crkava u Vojvodini, građena od kamena u raškom stilu sa elementima baroka, koju čini spoj trobrodne bazilike i trikonhosa. Osam stubova deli hram manastira Kovilj na tri dela. Iznad srednjeg dela hrama u Kovilju se nalaze dve kupole, spolja osmostrane, a iznutra okrugle, kao i jedna manja iznad oltarskog prostora. Velike kalote pokrivaju srednji deo koviljske crkve, što je u crkvama velika retkost. Fasada crkve manastira Kovilja je obrađena fruškogorskim kamenom i ukrašena nizom slepih arkadica na konzolama. Današnji ikonostas manastira Kovilja je izradio Aksentije Marodić 1871. godine u duhu italijanske renesanse. Prvobitni ikonostas radio je čuveni majstor Teodor Ilić-Češalj 1707. godine ali je on stradao u požaru. Crkva manastira Kovilja je stradala ravno šest puta. Tokom Drugog svetskog rata stradala je i manastirska riznica. U sklopu manastira Kovilja je mala kapela posvećena Svetoj Petki, kao i velika kapela posvećena Atonskim Svetiteljima na Svetoj Gori. Konak uz koviljski manastir svetih arhanđela Mihajla i Gavrila je iz 19. veka i obuhvata mali spomen muzej posvećen Jovanu Rajiću, arhimandritu manastira i prvom piscu istorije Srba, Hrvata i Bugara.
Manastir Kovilj je aktivan, muški manastir o kome brinu monasi posvećeni molitvi i redovnim obavezama. Nadaleko su čuveni zdravi manastirski proizvodi manastira Kovilja – med od belog bosiljka, voćne rakije, konjak i liker od oraha, vino….
