Lukovska Banja

Lukovska Banja je mlado banjsko naselje sa oko 350 stanovnika, lečilište i klimatsko oporavilište, vazdušna banja i turistički centar u Južnoj Srbiji, 300 km južno od Beograda, na jugoistočnim padinama Kopaonika, u severozapadnom delu opštine Kuršumlija, od koje je udaljena 36 km. Lukovska Banja na 681 metara nadmorske visine i okruženjem planina visine oko 1000 metara predstavlja najvišu banju u Srbiji. Klima Lukovske Banje je umereno-kontinentalna sa velikim brojem sunčanih dana u godini. Zime u Lukovskoj Banji su hladne sa snežnim pokrivačem od 28 do 112 dana godišnje, a leta umereno topla, dok je jesen vedra i suvlja od proleća. U blizini Lukovske Banje postoji mali ski lift i ski staza, koji posetiocima omogućava rekreativno skijanje, dok nekoliko staza zdravlja omogućavaju jedinstveno prijatne i okrepljujuće šetnje.

Lukovsku Banju odlikuje veliki broj /37/ izvora termalno-mineralnih voda različite temperature – od 22 do 65°C, bogate potasijumom, litijumom, rubidijumom, cezijumom, stroncijumom, kobaltom i fosforom, netaknuta priroda šumovitog Kopaonika i čist planinski vazduh. Glavni vodotok područja Lukovske Banje i najprivlačnija i turistički najznačajnija pritoka Toplice je Lukovska reka. Po velikom broju izvora mineralnih voda u Klimatorijumu, različitog sastava i temperature i njihovoj izdašnosti (preko 100 l/sat), Lukovska Banja spada u najbogatije u zemlji. U kupatilu Kralja Milutina u Lukovskoj Banji se primenjuju balneo-terapijske kupke u termomineralnoj ugljeno-kiseloj i sumporovitoj vodi natrijum-kalcijum-magnezijum hidrokarbonatnog tipa, temperature 42⁰C do 44⁰C. U Gornjoj Banji se izdvaja nekoliko lekovitih izvora koji pomažu u lečenju reumatskih bolesti, zapaljenskog reumatizma, diskus hernije, spondiloze, lumboišialgije, osteoporoze, bolesti krvnih sudova, regulisanju krvnog pritiska i lečenju oboljenja bubrega i mokraćnih puteva. Virovi predstavljaju male bazene za lokalnu hidro-balneo i peloido terapiju. U ovim bazenima ili kako ih narod naziva „Virovi“ ili „Vidarice”, dolazi do spontanog izviranja termomineralne vode. Temperatura vode u virovima se kreće od 33 u najhladnijem, do 44°C u najtoplijem. Koriste se uglavnom za lokalne kupke perifernih zglobova (stopala, kolena, šake i laktovi). U Gornjoj Banji Lukovske Banje postoje dva blatna termalna izvora, koje je privredno društvo AD Planinka preuredilo u otvorene bazene u kojima se posetioci, kupanjem i mazanjem blata leče od reume i kožnih bolesti. U zdravstvenom delu hotela/depandansa Lukovske Banje se lekovito blato veštački priprema i koristi kao jedna od terapijskih metoda. Okrepljujući boravak u Lukovskoj Banji sa rekreativnim sadržajima ili zdravstvenim terapijama prijaju tokom čitave godine, ali su najpogodniji od početka juna do sredine septembra.

U Lukovskoj Banji gosti borave u hotelima “Kopaonik” i “Jelak”, koji su u svojoj ponudi objedinili smeštaj u udobnim sobama, savremene medicinske i Wellness tretmane, bazene sa termalnom vodom i druge sadržaje. Boravak u Lukovskoj Banji gosti provode aktivno, u šetnjama stazama zdravlja kroz prelepu prirodu, baveći se sportom ili obilaskom kulturno-istorijskih spomenika i znamenitosti. Dok vatra lagano pucketa i počinju pripreme za krčkanje najukusnijih domaćih specijaliteta ispod sača, gosti Hotela Jelak i Kopaonik sa nestrpjenjem čekaju da isprobaju ukuse po kojima je etno krčma Lukovske kolibe nadaleko poznata. U etno krčmi Lukovske kolibe gosti mogu probati najukusniju jagnjetinu i teletinu, čuvenu pitu rednicu, kupus, pasulj prebranac, jedinstveno ukusni kajmak, sir i domaće sitne kolače. Hotel Kopaonik u Lukovskoj Banji svojim sadržajima pruža idealne uslove za odmor, zabavu, rekreaciju, ali i lečenje – reumatskih bolesti, stanja posle sportskih povreda, preloma i intervencija na koštano-zglobnom sistemu. Ovde postoje pogodnosti za mirno okruženje poslovnih sastanaka, događaja i skupova u salama kapaciteta do 100 mesta. Tokom boravka u hotelima Jelak i Kopaonik u Lukovskoj Banji je gostima obezbeđena 24-časovna zdravstvena zaštita i vrhunski tim banjskih lekara. U sklopu dijagnostičkog programa u Lukovskoj Banji gosti mogu obaviti i kompletnu laboratorijsku analizu, ultrazvučni pregled abdomena i EKG. Spoljnji otvoreni i poluotvoreni bazeni Hotela  Jelak u Lukovskoj Banji, sa termalnom vodom temparature 33-35⁰C, mlaznicama i “vrelom” radi  tokom cele godine. Bazeni su pogodni za rekreaciju, opuštanje i uživanje, naročito tokom prohladnih i snežnih dana kada boravak u toploj vodi posebno prija.

Na obroncima Kopaonika, u blizini Lukovske Banje – udaljena 5,5 km, u centru selu Štavna se nalazi mala crkva posvećena Svetom Mini, poznata kod lokalnog stanovnika i kao Mrkšina crkva. Crkva Svetog Mine je izgrađena od tesanog kamena i pleni stepenom očuvanosti i složenim sadržajem fresaka, koje prikazuju scene iz života Svetog Mine, retko slikane u srpskim crkvama i manastirima. Crkva Svetog Mine je jednobrodna crkvica sa kružnom apsidom i oltarom, a na nadvratniku piše da je obnovljena i osvećena 1645-1647. godine. Poznato je da je crkvu Svetog Mine izgradio kir Andrija koji je sa suprugom sahranjen u dvojnoj grobnici severno od crkve. Takođe je utvrđeno da su 1633. Ili 1636. godine crkvu Svetog Mine živopisali putujući zografi epirskog porekla, jer su svoja imena ispisali na freskama u protezisu kako bi ih sveštenoslužitelji pominjali na bogosluženjima. Po narodnom predanju, preci današnjih stanovnika Lukovske Banje su tokom vladavine kralja Milutina pri doseljavanju preneli svoju slavu Svetog Minu i sagradili crkvu. Ovde je prolazio rimski put prema Carigradu, a u okolini je bilo dvadesetak rudnika. Zahvaljujući toplim izvorima, tvrde zdravstveni radnici, ovo mesto je služilo za oporavak isluženih rimskih legionara. Postoji predanje da je srpski kralj Milutin u okolini banje imao letnjikovac i često ovde dolazio na kupanje i u lov. Izbor svetitelja Mine za patrona crkve ukazuje da je ktitor posebno poštovao ovog stetitelja iz reda ratnika, koji u kalendaru Srpske pravoslavne crkve čuva sećanja na kralja Stefana Dečanskog. Turci su porušili crkvu Svetog Mine u prvom naletu posle Kosovske bitke, a obnova je izvršena 37 godina posle ovog značajnoj istorijskog boja.  Turci su ponovo porušili crkvu. Unutrašnjost crkve je u celini bila oslikana, ali su u požarima pojedini delovi živopisa stradali, delimično ili potpuno. Kao kulturno dobro od velikog značaja, crkva Svetog Mine je pod zaštitom od 1949. godine.