Homolje – Homoljske planine

Homoljske planine čine živopisni predeli Istočne Srbije sa zanimljivim pećinama, drevnim legendama, običajima i mitovima, skrivenim blagom, brojnim vodotocima, vodopadima, stenovitim planinskim vrhovima, raskošnim pašnjacima, planinskim vidikovcima, ljupkim selima, živopisnim folklorom i tradicionalnim manifestacijama i srdačnim lokalnim stanovnicima i načinom na koji pevaju homoljske pesme pastirice… Homolje je prostor između planina Ježevice, Vukana, Vranja, Crnog vrha i Beljanice, a obuhvata naselja: Žagubica, Laznica, Selište, Milatovac, Suvi Do, Vukovac, Jošanica, Izvarica, Osanica, Krepoljin, Breznica, Sige, Milanovac, Krupaja, Bliznak,  Lipe, zaselak Laznice u bespuću Crnog vrha. Planina Beljanica je omiljeno pešačko i planinarsko područje južnog Homolja, zahvaljujući mnoštvu obeleženih pešačkih staza i jedinstvenom prirodnom blagu Srbije – prašumi Vinatovači, jedinoj prašumi te vrste u Srbiji i ovom delu Evrope. Šuma Vinatovače prašumskog tipa je poznata po ogromnim bukvama starim preko 350 godina! Krupajsko Vrelo u zapadnom podnožju planine Beljanice, sa desne strane Krupajske reke, između sela Milanovac i Krupaja, oko 35 km od Žagubice, takođe predstavlja jednu od prirodnih retkosti i obeležja Homoljskog kraja. Stada goveda i konja galopiraju po planinskim pašnjacima Homolja, dok su homoljske šume poslednje utočište vukova, divljih veprova, jelena, srndaća i muflona. U Žagubici se nalazi izvor reke Mlave, jedan od najdubljih izvora u Evropi, poznat kao oaza mira, spokoja i kristalno čiste vode.

Homoljski med je prvi domaći proizvod sa zaštićenim geografskim poreklom jer je Homolje područje koje proizvodi najviše meda u Srbiji – skoro 40% meda koji se proizvede u Srbiji dolazi sa Homoljskih planina. Stanovništvo Homolja veruje da je pčela stara koliko i sam ljudski rod. O pčeli postoji čitav sistem verovanja i ritualnog ponašanja koje je od uvek korišćeno da lokalnom stanovništvu obezbedi povoljne uslove za život i napredak. U vreme Kneževine Srbije je oko svake kuće bio šljivik, a okućnica sa pčelama.

Reka Dunav teče između planinskih venaca Homoljskih planina, stvarajući granicu koja odvaja Rumuniju na severu i Srbiju na jugu. Planine Retezat, koje čine deo planinskog venca južnih Karpata iznad Dunava su najviši masivi Rumunije. Karpati se pružaju južno od Dunava, a njihov kraj koji ulazi u Srbiju je poznat pod nazivom Homolje ili Homoljske planine. Sneg se zadržava na planinskim vrhovima Homolja duž granice obe države, dok je dolina kroz koju protiče Dunav – bez snega, ali izložena izuzetno jakom vetru. Homolje i homoljske planine spadaju u najuzbudljivije predele Srbije, jer posetiocima omogućavaju spajanje autentičnih doživljaja i upoznavanje bogate srpske kulture, tradicije i istorije sa odmorom i aktivnostima u prirodi, kao što je pešačenje, planinarenje, posmatranje ptica, lov, ribolov, vožnja planinskog-brdskog bicikla  ili džipa….

Vinatovača je svojstvo prašume zaslužila time što 37 hektara šumske zemlje na nadmorskoj visini od 640 do 800 metara, ljudska ruka nije uređivala, sekla i pošumljavala od najstarijih vremena u kojima je ova šuma nastala. Ovaj specifičan prirodni rezervat u Istočnoj Srbiji mračne bukove šume nije poznat široj javnosti, a možda tome i možemo da zahvalimo činjenicu što je šuma Vinatovača očuvana, kao i ljudima koji su se pobrinuli da je zaštite. Kroz Vinatovaču prolazi leva pritoka reka Resave – potok Vinatovac, a pojedina stabla su visine i do 40 metara, u prečniku oko metar, što znači da su u obimu nekoliko metara, drvne mase od 600 do 800 kubika, stara i preko 350 godina ! Ovde možete naići na raznoliko biljno rastinje, a velika je verovatnoća da u toku šetnje budete zatečeni slobodom pitome divljači koja prolazi nedaleko od vas! U homoljskom području se preporučuje tura od manastira Manasija i Ravanica, preko Resavske pećine do Lisina, gde se nalazi veličanstveni vodopad Veliki buk, najveći vodopad u Srbiji. Kada se završi ovaj zanimljiv program uživanja u prirodi, uz bogatstvo očuvanih živopisnih tradicionalnih vlaških običaja, očekuju vas interesantni restorani u stenama, gde možete probati čuvane homoljske specijalitete : homoljsko jagnje, homoljski sir, kačamak, planinska pastrmka…