Folklor Srbije
Srbija je jedna od kulturno najraznovrsnijih zemalja Evrope, raskošno bogatog kulturnog nasleđa. Granice između nekadašnjih velikih carstava su presecale teritoriju današnje Srbije kroz duge periode istorije : Srbija je uvek bila između Istočnog i Zapadnog dela Rimskog carstva i između Otomanskog i Austrijskog Carstva /kasnije Austrougarske monarhije/. Kao posledica toga, severni deo Srbije ima kulturološke odlike centralne Evrope, a južni deo ima /mnogo više/ orijentalnog uticaja. Naravno, oba regiona su uticala jedan na drugi, tako da se različitosti između severa i juga Srbije prožimaju do određenih nivoa, čineći posebno zanimljivu kulturnu riznicu Srbije.
Oduvek se u Srbiji smatra da “ko peva zlo ne misli”, što se takođe odnosi na igru i ples. Narodnu muziku Srbije odlikuju počeci koji se mogu datirati duže od hiljadu godina u prošlost. Nasleđe klasične muzike u Srbiji je značajnije kraće, jer potiče od sredine 19. veka. Činjenice govore da su na tradicionalnu ili “izvornu” muziku Srbije tokom poslednja dva veka značajno uticale turska muzika i muzika Zapadne Evrope. U Srbiji se uvek i svuda peva/lo/, u svim prilikama se čuju pesma nastale u polju ili na slavama i proslavama, pesme su se prenosile od generacije na generaciju do današnjih dana, od grla do grla, uz zvuke raznih instrumenata, svirala, gajdi, truba, doboša….
Izuzetno vešti članovi Etno Udruženja Zavičaj – Ansambla Zavičaj iz Zlakuse ručno i po autenticnim motivima izrađuju preko 200 vrsta muških i ženskih narodnih nošnji izuzetne lepote i kvaliteta, koristeći originalne materijale, ornamente i ukrase, kojima u Srbiji i svetu predstavljaju jedinstveno bogato srpsko nasleđe i umetnost.
Opanak /množina: opanci/ je vrsta tradicionalne obuće korišćene u srednjovekovnoj Srbiji, ali i mnogim zemljama jugoistočne Evrope. Karakteristike opanka su: izrađen je od kože, bez mnogo vezica ili pertli, dugog veka, šiljatog oblika, koji se završava na prstima. Oblik šiljatog završetka opanka označava deo Srbije iz koga potiče, a naziv datira od rumunske reči apinci. Danas se opanak koristi u brdskim delovima Srbije, Crne Gore, Republike Srpske i drugim seoskim delovima nekadašnje Jugoslavije. Ovaj oblik obuće tradicionalno nose seljaci i radnici u polju, jer im je pogodan za redovne poljoprivredne radove. Opanak se može kupiti na svim većim pijacama u Srbiji, a naš je omiljeni suvenir. Opanci predstavljaju nacionalni simbol Srbije.
Srpsko kolo je grupna, drevna i veoma poznata narodna igra u Srbiji. Kolo je povezano sa brojnim verovanjima, slavljima i ritualima kod Srba, kao sto je Koledo, zimska kratkodnevica /sunčeva prekretnica/ od koga se traži voda za kupanje, završetak starog kola /točka, sunčevog kruga, solarne godine/ i početak novog kola – novog kruga. Voda je potrebna za kupanje mladog boga, koga zovemo Božić. U srpskom jeziku reč “Bog” znači bog-božanstvo, a sa završetkom “ić” znači mlad. Stoga Božić doslovce znači mladi bog, ali takođe i Božić.
“Kolo predstavlja snažan simbol SRBskog nacionalnog identiteta i međusobne povezanosti. Za pojam kola u srbskom narodu, simbol kruga je od izuzetnog značaja. U našoj kulturi krug predstavlja simbol savršenstva i života, a u našoj zemlje se do današnjih dana taj simbol održao upravo kroz kolo…. Kružnost ORA nas podseća da krug predstavlja zatvoren univerzum, kao i da u umetnosti postoje kružni oblici ili da masa muzičkih vibracija ima isti oblik. Sa ove tačke gledišta, oro bi simbolizovalo kod STARIH SRBA početni značaj kružnih plesova povezan sa obredom slave vaskrsenja jednog BOGA. Kolo su sačuvali SRBI i ostali srbski rod – Česi, Slovaci, Rumuni, Belomorski Srbi, Ukrajinci, Belorusi, Rusi. Dakle, oro se igra od Balkana do Baltičkog mora, od Istoka do preko Dnjestra. Kolo je oduvek bilo više od igre. Kroz neprekidan i neraskidiv lanac se izražavalo zajednišstvo i kolektivni duh našeg naroda”. Blagoje Mišić
U kolu se grupa ljudi /obično nekoliko desetina, najmanje troje/ drži za ruke ili oko struka, igrajuci u zamišljenom krugu, odakle potiče ime. Tokom igranja kola uglavnom gotovo nema nikakvih pokreta gornjeg dela tela igraca, iznad struka. U Srbiji imamo raznih kola – Užičko, Čačak, Moravac, Kolubarski vez…. Karakterističan ritam srpskog kola je 2/8 (ili kako se to obično u narodu kaže ‘dvojka’), međutim, ima i drugih taktova, poput 7/8 ili 9/8, zavisno iz kraja Srbije iz koga potiču. Srpsko kolo se igra u pratnji muzičkog instrumenta dvotaktnog oblika, istog imena, koji se najčešće izvodi harmonikom, ali i drugim instrumentima : frulom ili tamburicom. Kolo je jednostavno naučiti, pa iskusni igrači izvode ovu tradicionalnu srpsku igru sa velikim umećem, zahvaljujući različitim ornamentalnim elementima koje joj dodaju, poput sinkopiranih koraka i sličnih. Kolo se nekada igralo i kod crkve, i na ratištu, na svadbama i drugim narodnim radovanjima i događajima. Svuda je kolo simbolisalo svijenost naroda oko zajedničkog ideala, iste želje i opštu sreću. Kolo je deo svetskog nematerijalnog nasleđa čovečanstva !
