Dolina ruža

Dolina Ruža je područje južno od Stare Planine, poznato po viševekovnom gajenju ruža, iz koga potiče 85% svetske proizvodnje ružinog ulja. Geografski centar Bugarske – između Stare Planine i Sredne Gore je poznat kao Dolina ruža, gde se vekovima uzgaja mirisna bugarska ruža.

Ruža vrste Damascena je poznata kao ruža Damask ili ruža Castile i predstavlja najveću riznicu i najpoznatiju  znamenitost regiona Kazanlaka. Ova ruža je pre nekoliko vekova doneta u Bugarsku i danas je jedan od nacionalnih simbola. Ova vrsta ruže je blagotvornim uticajem jedinstveno pogodne klime i sastava zemljišta uspešno razvijena od nekadašnje vrste koja se gaji u Damasku do posebne vrste ruže koja je karakteristična za Bugarsku. Stoga je početkom 19. veka ova vrsta ruže dobila naziv Kazanlak Damask ruža, a čitava dolina južno od Stare planine je postala poznata kao Dolina ruža. Pored proizvodnje ružinog ulja, vodeća uloga u privrednom rastu regiona Kazanlak i države Bugarske pripada trgovini proizvodima od ruže. Prvi pomen izvoza ružinog ulja potiče od trgovine između Nemačke i Austrougarske početkom 1771. godine.

Muzej ruža je osnovan 1984. godine, uz podršku Muzeja istorije u Kazanlaku. Nalazi i eksponati su smešteni u tri posebne hale i obuhvataju originalne dokumente i fotografije o gajenju ruža tokom perioda Obnove – preporoda u 18. i 19.veka, kao i 20. veka. Izloženi su predmeti i alati koji se koriste u gajenju ruža, kao i predmeti za čuvanje i prevoz ružinog ulja i mirisa ružine vodice. Muzej ruža istovetno privlači i oduševljava posetioce iz Bugarske i inostranstva. Mnoge informacije o gajenju ruža u regionu Kazanlaka se mogu dobiti u Etno kompleksu Kulata, koji se nalazi samo par kilometara od centra grada. Ovde posetioci mogu da upoznaju tradicionalne običaje i probaju jedinstveno ukusnu hranu i piće, proizvedene od bugarske ruže iz regiona Kazanlaka.

Danas je branje ruža jedan od najznačajnijih događaja u Dolini ruža, kome se pridaje velika pažnja i priređuje zanimljiva ceremonija.  Festival ruža je jedan od najpoznatijih praznika Bugarske, koja odlikuje i prati prekrasan miris ruža. Prvi Festival ruža je organizovan 1903. godine, od kada je postao deo tradicije svakog prvog vikenda u junu mesecu, kada ruže cvetaju i najlepše mirišu.  Festival ruža ima međunarodni karakter, kada ceo grad posećuje veliki broj – hiljada posetilaca i gostiju.  Program Festivala ruža obuhvata i krunisanje Kraljice ruža i rituale branja i destilacije ruže. Uz to su druge proslave, kao što je karneval i međunarodni festival folklora “Youth of the Balkans.”

Priroda ovog kraja Bugarske je bila blagorodna, spajajući lepotu i raskoš planine Balkan sa plodnošću doline reke Tundže. Sezona branja ruža traje od maja do juna, tokom koje celo područje Doline ruža odiše primamljivim mirisima i prekriven je raznobojnim ružama. Topli lekoviti izvori regiona, koji se nalaze u gradu Pavel Banja i selima Ovoštnik i Jagoda predstavljaju zanimljive i primamljive znamenitosti Stare Planine – Balkana. Cenjen po svojim lekovitim odlika i karakteristima koje pogoduju lepoti, mirisni eliksir ruže, veličanstvene moći i prirodnih ekstrakta teče iz srca Bugarske u svet. Kazanluk je centar proizvodnje ružinog ulja i u njemu se tradicionalno održava Festival Ruža. Kazanluk leži u istočnom delu Doline Kazanluk, koji je poznat kao Dolina ruža i udaljen je oko 200 km od Sofije. Festival Ruža obuhvata branje mirisnih ruža sa brojnim autentičnim kulturnim običajima, povezanim sa nasleđem i tradicionalnim događajima. Ova pojava ima tradiciju nekoliko vekova i imala je ključnu ulogu u stvaranju nasleđa i odlika ovog područja. Uzgoj ruža u regionu Kazanlaka je takođe vekovima predstavljao dodatni prihod rudarskim porodicama, koji se održao do današnjih dana. Stoga gajenje ruža smatraju lokalnom kulturnom vrednošću sa željom da se ova tradicija očuva i unapredi.

Pazardžik je jedan od najvećih gradova južne Bugarske, smešten u zapadnom delu Tračke doline, na obali reke Marice. Pazardžik je udaljen 100 km od Sofije i 35 km od Plovdiva. Područje Pazardžika je bilo naseljeno od drevnih vremena. Ovde su pronađene mnogobrojne humke i nekrepole. Naselje se pominje u 15. veku kao trgovački centar na putu između Singidunuma /Beograda/ koji je povezivao Evropu i Malu Aziju. U sledećem veku je grad postao sedište dela Otomanske uprave, koje putopisci opisuju kao užurbano mesto sa velikim trgovima i pijacama. U 17. i 18. veku je naselje Pazardzik bilo jedna od poznatih luka na Marici, a u obliznjim skladistima se čuvalo žito, pirinač, duvan i drvena građa iz okolnog područja Rodopskih planina. Stanovništvo je proizvodilo povrće, duvan, pirinač i bavilo se raznovrsnim zanatima. Trgovci i zanatlije su činili oko 70 % stanovništva. Ovaj vodeci status je grad Pazardžik zadržao do 1878. godine i oslobodenja od Otomanske uprave. Kao svaki privredni centar, Pazardzik je tokom Nacionalnog preporoda prerastao u kulturni centar. Prva škola je otvorena 1823. godine, dok je prva savremena škola primila učinike 1845. godine. Po oslobođenju od turske vlasti grad Pazardžik je imao oko 15000 stanovnika. Zanatlije su izgubile svoju moć i ulogu pojavom fabrika, te se grad sledećih decenija razvio u industrijski centar. Jedno od znamenitosti Pazardžika je crkva Svete Bogorodice, sagrađena u periodu od 1836-1837. Njen ikonostas i rezbarije pripadaju veoma vrednim primerima ove umetnosti na Balkanu. Pozorište drame Konstantin Velickov je takođe jedno od najstarijih u Bugarskoj i spojeno je sa gradskim lutkarskim pozorištem. Pazardzik obiluje drugim brojnim znamenitostima. Muzej istorije je osnovan 1911. godine i danas predstavlja jednu od najstarijih istorijskih postavki u Bugarskoj, smeštenu u posebno sagrađenoj zgradi površine 1200 m2. Muzej Pazardžik obuhvata prostor za restauraciju i foto laboratoriju. Etnograska zbirka čini deo ukupne postavke. Gradska umetnička galerija nosi ime po poznatom umetniku iz perioda Narodnog preporoda – Stanislavu Dospevskom. Umetnička Galeija Pazardžik ima bogatu zbirku koja obuhvata postavke svih umetničkih stilova.