Crkva Presvete Bogorodice Donja Kamenica
Crkva Presvete Bogorodice se nalazi selu Donja Kamenica, 15 kilometara jugoistočno od Knjaževca, u Istočnoj Srbiji. Nema sačuvanih podataka o Crkvi u Donjoj Kamenici, pa se ranije pretpostavljalo da je ona zadužbina nepoznatog vlastelina iz prve polovine 14. veka. Nalazi istraživača Živojina Andrejića govore sledeće – “Ktitor obnove crkve i živopisanja je gospodin Belaur – Bela Uroš, brat despota i budućeg cara Mihajla III Šišmana”. Crkva Presvete Bogorodice u Donjoj Kamenici predstavlja najoriginalniji i najvredniji umetnički spomenik Eparhije timočke. Živojin Andrejić takođe navodi : “Specifična arhitektura Svete Bogorodice u Donjoj Kamenici sa dve kule jasno je svrstava u raški stil crkava s kraja 12. i početka 13. veka.” Osnova crkve Presvete Bogorodice u Donjoj Kamenici je u obliku upisanog krsta, zasvedena je poluobličastim svodom, a njeno kube počiva na pandantifima. Na zapadnoj strani crkve je priprata sa spratom, čiji su bočni delovi nadviseni kulama. U pogledu stila, arhitektura crkva presvete Bogorodice je kombinacija romanike, gotike i moravske arhitekture. Živopis crkve presvete Bogorodice u Donjoj Kamenici je od izuzetne vrednosti, i stilski i ikonografski, a izrađen je oko 1320. godine.
Neke od fresaka Crkve presvete Bogorodice Donja Kamenica su jedinstvene u srpskom srednjovekovnom slikarstvu. Smatra se da su živopis radila dva majstora, a posebno blago čine ktitorske kompozicije i portreti vlastelina sa bogatstvom detalja u prikazivanju njihove raskošne vladarske odežde. Izuzetne umetničke vrednosti su i predstave Tajna večera, Blagovesti, Bogorodica Odigitrije sa Hristom, Uspenje Presvete Bogorodice i jedinstvena scena zagrljenih Svetih Ratnika Teodora Tirona i Teodora Stratilata na konjima, kao i ciklusi iz života Svete Petke u južnoj i severnoj kuli crkve. Arheološka istraživanja na crkvi presvete Bogorodice u Donjoj Kamenici, koja su pratila konzervatorske radove 1979-81. godine, potvrdila su postojanje nekropole sa 70 grobova oko crkve. Crkva Presvete Bogorodice u Donjoj Kamenici nije aktivna.
