Albanija

Albanija, zvanično Republika Albanija je mala, izuzetno lepa, planinska zemlja jugoistočne Evrope koja zauzima površinu od 28.748 km2, u jugozapadnom delu Balkanskog poluostrva. Albanija je poslednjih godina – posebno posle 2000. godine postala jedna od najpoželjnijih svetskih turističkih destinacija. Albanija se na jugu/jugoistoku graniči sa Grčkom, na istoku sa Makedonijom, na severoistoku sa Srbijom – Kosovom i Crnom Gorom na severozapadu. Jugozapadna Albanija leži duž prekrasnih obala Jadranskog i Jonskog mora, ukupne dužine rivijere 450 km, sa Jadranskim morem od crnogorske granice prema jugu do Zaliva Vlora – Valona, odakle počinje Jonsko more, putem koji omogućava veličanstveno lepe pejsaže i panorame jadranske i jonske obale. Jadransko more odvaja Albaniju od Italije Otrantskim vratima /72 km/. Južna Albanija se pruža iz Devola, velikim krivinama prema jugu u dužini od 130 km do grada Leskovika na istoku do Zaliva Vljore – Valone na zapadu, u prosečnoj širini od 46 km. Reke Albanije koje teku u Jadransko more su stvorile plodnu aluvijalnu ravnicu, sa deltom močvara u kojima su bogata staništa barskih i migratornih ptica.

Albanija je pocetkom 21. veka imala 3,5 miliona stanovnika, a u 2024. godine je broj stanovnika opao na 2.4 miliona. Veroispovest albanskog stanovništva : muslimanska /ca 70 %/, pravoslavna /ca 20 %/, katolička /ca 10 %/. Zahvaljujući pomoći Srpske Pravoslavne Crkve je Albanska Pravoslavna Crkva 1929. godine proglasila autokefalnost – konačnu nezavisnost od grčke crkve. Za pomoć u stvaranju albanskog Svetog Sinoda je arbaneški kralj Zogu odlikovao srpskog patrijarha Dimitrija ordenom Skenderbega. Religija je u Albaniji bila potpuno zabranjena tokom komunističkog režima Envera Hodže koji je svoju državu 1967. godine odredio za apsolutno ateističku. Po istraživanju iz 2010. godine, religija danas ima veliku ulogu u životima svega 39% Albanaca, te Albanija spada među najnereligioznije države na svetu, jer je vera Albanca ‘albanstvo’. 

Albaniju svake godine poseti više od 4.2 miliona turista što je više od njenog broja stanovnika od oko 3 miliona.

Albanija je zemlja bogate kulture i drevne istorije koje se ogledaju u njenim očuvanim arheološkim nalazištima, otomanskim gradovima i drevnim selima koji opčinjavaju posmatrače. Albanijom je vekovima vladalo Osmansko carstvo i stoga je ova država prilično uspešno očuvala kulturno i istorijsko nasleđe Otomanske Imperije. Hramovi, pozorišta i bazilike Albanije su vekovima oduševljavali posetioce. Butrint, Apollonia, Durrës /Drač/ i Byllis su najpoznatija nalazišta iz perioda klasične antike. Butrint, jedno od arheoloških čuda sveta i deo UNESCO svetskog kulturnog nasleđa se nalazi u južnoj Albaniji i, sa uzvišenja koje gleda prema grčkom ostrvu Krfu, omogućava susret sa civilizacijama Mediterana, od perioda bronzanog doba, preko vremena i nasleđa grčke, rimske, srpske, mletačke i turske kulture. Albanija ima brojne tvrđave i gradove-dvorce iz ranoantičkog doba i srednjeg veka, uprkos nezamislivom sistematskom zatiranju svedočanstava i tragova istorije, duhovnog i kulturnog nasleđa tokom vladavine i diktaroske ideologije Enver Hodžine Albanije kada su na stotine crkava i džamija pretvorene u razne memorijalne muzeje, bioskope ili su potpuno porušene i napuštene. Neke albanske tvrđave su naseljene do danas, među kojima je najzačajniji magični Berat. Najvažnije tvrđave u Albaniji su Rozafa, Lješ – Lezha, Gjirokastra, Butrint, Porto – Palermo, Kruja, Petrela, Kanina.

Najvažniji turistički centri Albanije su Amantija, Apolonija, Berat, Butrint, Drač, Elbasan, Gjirokastra, Korča, Kruja, Pogradec, Skadar, Saranda, Tirana….

Albanija je uglavnom planinska zemlja, jer dve trećine njene površine zauzimaju veličanstvene planine i vrhovi, sa malim pojasom nizije na obalama Jadranskog mora. Najviši vrh Albanije je planina Korab na granici sa Makedonijom, koji je visok 2753 metara. Na severu Albanije su nesvakidašnji lepe i divlje Prokletije – Albanski Alpi, sa najvišim vrhom 2694 metara nadmorske visine. Planine su iza vas, takođe oko vas, ali i u daljini, dok sa raznih strana možete čuti bučne vodopade, koji kao da su progutali ratoborni duh zemlje. To su divlji potoci koji kuljaju sa opasnih planina i prazne se u očaravajućim jezerima. Pogledati Visoka Albanija – Hihg Albania, Edith Durham.

Klima Albanije je blaga, umerena, sa hladnim i vlažnim zimama i suvim, toplim letima, sa oko 300 sunčanih dana godišnje. Albanija je podeljena na 12 regiona, koja obuhvataju 36 okruga. Okruzi Albanije su podeljeni na opštine – urbane centre i komune – seoska područja. Poljoprivreda čini petinu ukupnog bruto nacionalnog dohotka Albanije i zapošljava više od polovine stanovništva, ali je nedavno uvedena primena standarda EU radi unapređenja konkurentnosti.

Albanija je zemlja prekrasnih pejsaža i raznovrsnih panorama od čije lepote zastaje dah, kristalno čistih reka i jezera, raskošne vegetacije sa bogatstvom lekovitog bilja, svežeg i zdravog vazduha, udaljenih i spokojnih mesta i ljupkih i uspavanih sela, daleko od gungule moderne civilizacije. Albanija nudi izvanredne mogućnosti za aktivnosti u prirodi, sportove na vodi i na otvorenom, šetnje, pešačenje, planinarenje, avanturistički aplinizam i vožnju bicikla. Još uvek očuvana od uticaja globalizacije, Albanija je inspirativna mešavina civilizacija i kultura, koja svojim posetiocima omogućava jedinstvene doživljaje. Pogledajte turistička iskustva i zanimljiv video bloggerke Giulije Blocal, www.blocal-travel.com, koja je septembra 2014. godine putovala južnom Albanijom, od Albanske rivijere do Đirokastre, Permeta, Korče, Berata, Elbasana i Tirane. Reuters izveštava da, dok je ranijih godina Albanija smatrana kao “divlji zapad Balkana”, danas predstavlja zemlju koja se brzo približava EU. Reuters prenosi razgovor sa predsednikom vlade Albanije koji veruje da će se Albanija u narednim godinama pretvoriti u novu poželjnu turističku destinaciju Mediterana, budući da je očuvana i poseduje veličanstvene planine, kilometarske plaže Shengjin, Drač, Golem, Spile, Divjake i Vlora, kao i prekrasne obale Jadranskog i Jonskog mora bogate lagunama i prirodnim ekosistemima koji pružaju izuzetne mogućnosti ljubiteljima prirode. Ostrva Camil i grad Berat su na listi “16 najlepših mesta Evrope, po Instagramu”, kako tvrdi čuveni website Business Insider. Fotografije Camila i Berata su nasumično odabrali članovi i posetioci Instagrama koji su nedavno posetili ove destinacije. Čuveni website smatra Čamil za jedno od neotkrivenih mesta evropskog kontinenta, koji uz ostale delove Albanije, ostaje jedan od neotkrivenih dragulja Evrope.”

Autor teksta albanske himne “Himni i Flamurit” – Himna zastavi  je Aleksandar Stavre Drenovac ASDRENI (1872-1947), rođen u pravoslavnom makedonskom selu Drenovu u okolini Gorice – današnje Korçe, bio je jedan od najvećih albanskih pesnika.

Zastava Albanije predstavlja dvoglavog orla na sredini crvene podloge. Zastava potiče od srpskog kralja Stefana Prvovenčanog i njegovih vladarskih naslednika-sledbenika koji su upravljali područjem današnje Albanije. Posebno, kraljevi Milutin, Stefan Dečanski i carevi  Dušan i Uroš su najpre vladali na severu današnje Albanije, a kasnije čitavom Albanijom. Članovi porodice Kastriotić su, kao srpski vladari poreklom od starog srpskog bratstva Branilovića – predka-praoca Branila iz Zete, koristili njihov srpski simbol dvoglavog orla…. Najstarija pojava dvoglavog orla u Srbiji je iz vremena vladavine Nemanjinog sina i brata Svetog Save – srpskog kralja Stefana Prvovenčanog (1196-1228). U pravoslavnom svetu dvoglavi orao određuje pripadnost vladarskom dostojanstvu i takođe isključivo predstavlja titule vladarskog stabla u pravoslavlju i opštem Rimu, tj u Rimskom carstvu. Vladarske titule koje imaju pravo da ističu dvoglavog orla su despot, sevastokrator i ćesar i oni koji potiču od njihovog kraljevskog-carskog dostojanstva. Tako je dvoglavi orao stigao u Srbiju preko srpskog sevastokratora kralja Stefan Prvovenčanog. U Rimskom carstvu je jedino car mogao da koristi dvoglavog orla zlatne boje. Sevastokrator je imao dvoglavog orla crvene boje, ćesar plavog dvoglavog orla, a despot dvoglavog orla biserno-srebrne boje. U nemanjićkoj Srbiji je dvoglavi orao, koji se prvobitno pojavio u crvenoj boji, za srpski simbol usvojen srebrni dvoglavi orao na crvenoj podlozi. Crni dvoglavi orao se pojavio kao simbol Pravoslavne crkve. Dvoglavi orao različith boja su, pored Nemanjića, kasnije prihvatile i druge srpske vladarske porodice, kao što su Mrnjavčevići, Hrebeljanovići i, naravno Kastriotići, od kojih su Austrijanci stvorili grb današnje Albanije”. Izvor History of Serbia. Danas osim Srbije, dvoglavog orla kao državni simobol koriste Albanci, Crnogorci i Rusi.

Pretpostavlja se da je oko 200.000 vojnih betonskih bunkera izgrađeno u Albaniji između 1960. i 1980. godine, tokom komunističkog režima Envera Hodže koji je u svrhu odbrane ubedio zemlju da spoljni svet želi da sruši njihovu komunističku državu. To je bilo vreme Hladnog rata kada je Albanija bila potpuno izolovana i prilično paranoična zbog diktatora koji je držao zemlju u stalnom strahu i pod punom kontrolom. Tačan broj vojnih bunkera u Albaniji nije poznat. Postoji podatak da je u cilju zaštite u Albaniji izgrađeno između 175 i 750 hiljada betonskih skloništa, što je prosečno 6 bunkera po 1 km2. Bunkeri Albanije su bili svetski prepoznatljiva odlika države, što je uticalo da vlasti, po promeni režima odluče da pretvore bunkere u turističke atrakcije.

Albanija ima mnoštvo jezera. Najpoznatija jezera Albanije su: Skadarsko, Ohridsko i Prespansko jezero

Skadarsko Jezero – najveće jezero na Balkanu, koje obuhvata granicu između Albanije i Makedonije. Hiljade kormorana zimuju svake godine na Skadarskom jezeru. Skadarsko jezero je relativno plitko i snabdevaju ga vode reka i izvora, čineći raznovrsnost njegove akvatorije, sa brojnim vrstama šarana i pastrmke.

Ohridsko Jezero – podeljeno izmedju Albanije i Makedonije, smešteno je u jugoistočnom delu Albanije. Oko obala Ohridskog jezera su turistička područja Lin, Pogradec, Tušemište i Drilon. Ohridsko jezero je veoma duboko jer ga popunjavaju uglavnom izvori sa  obala i dna. Područje iznad Ohridskog i Prespanskog jezera odlikuje miran i veličanstveno lep pejsaž.

U Prespanskom jezeru su veoma značajna uzgajališta dalmatinskog i belog pelikana. Ohridsko i Prespansko jezero su stari između 2 i 4 miliona godina, sa jedinstvenim vrstama riba, među kojima su ukusni koran i beluška.

Albanija je posebno poznata po svom biološkom bogatstvu i raznovrsnosti pejsaža. Gotovo tri četvrtine Albanije je prekriveno gustom prirodnom vegetacijom, što je čini jednom od najzelenijih zemalja na svetu. Oko milion hektara teritorije Albanije je pošumljeno. Oko 3000 različitih vrsta biljaka se uzgaja u Albaniji, među kojima su mnoge koje se koriste u medicinske svrhe. Šume Albanije su bogate velikim brojem životinja, kao što su vukovi, medvedi, divlji vepar, divokoza. Ris, divlja mačka, šumska lasica i tvor su ređi, ali ih ima u nekim delovima zemlje. Albanija ima raznovrsne nacionalne parkove koji su izuzetno značajni za turizam zemlje.

Priča o orlu

Mladić je lovio u planinama. Orao na nebu nad njim se spustio na vrh stene. Bio je izuzetno veliki i držao je zmiju u kljunu. Posle nekog vremena orao je odleteo sa stene na kojoj se nalazilo njegovo gnezdo. Mladić se popeo na vrh stene, ugledavši mladunca orla koji se igrao sa mrtvom zmijom. Međutim, zmija zapravo nije bila mrtva ! Iznenada se pokrenula i otkrila svoje zube kojima se spremala da ugrize orlića i ubrizga mu smrtonosni otrov. Mladić je brzo izvukao svoj luk i strelu i ubio zmiju. Tada je uzeo mladuče orla i krenuo prema svom domu. Ubrzo je čuo snažno zujanje krila velikog orla.

“Zašto si oteo moje mladunce ?” uzviknuo je orao. “Mladunče je moje, jer sam ga spasio od zmije koju ti nisi usmrtio”, odgovorio je mladić. ”Vrati mi mog orlića, a ja ću te nagraditi oštrinom vida i snagom mojih krila. Postaćeš nepobediv i zvaće te mojih imenom !” Mladić je vratio orlu mladunče. Kada je orlić porastao, uvek je leteo iznad glave mladića, sada odraslog čoveka koji je svojim lukom i strelom ubio mnoge divlje zveri u šumi i svojim mačem posekao mnoštvo neprijatelja svoje zemlje. Tokom svih ovih događaja je orao verno motrio na mladića i štitio ga.

Zadivljeni hrabrim podvizima lovca, stanovnici države su ga izabrali za kralja i nazvali ga “albanskim”, što znači “sin orla“. Njegovo kraljevstvo je poznato kao Albanija ili “zemlja orlova”.